Amsterdam, 9 april 2015 – In navolging op het rapport ‘Lifting the Lid on Lobbying – Enhancing Trust in Public Decison-making in the Netherlands‘, dat Transparency International Nederland gisteren heeft gepubliceerd over lobbyen in Nederland, volgen hieronder de aanbevelingen van dit rapport.
Aanbevelingen
In het licht van de bevindingen van dit rapport heeft Transparency International Nederland (TI-NL) de volgende aanbevelingen gedaan. Deze aanbevelingen zijn een oproep tot actie, gericht aan de overheid, het bedrijfsleven en de samenleving. Naar onze mening is het tijd voor doortastend optreden om de risico’s van ongepaste beïnvloeding te beperken en te zorgen voor een meer evenwichtige en ethisch verantwoorde belangenbehartiging in het publieke besluitvormingsproces in Nederland.
Legislative footprint
1. Verbreed de zogenaamde ‘legislative footprint’. In alle wetsvoorstellen, en waar mogelijk ook in andere besluitvormingsprocessen, zou een lobbyparagraaf opgenomen moeten zijn die registreert en samenvat welke externe inbreng is gegeven en welke contacten tussen lobbyisten en ambtenaren of parlementsleden hebben plaatsgevonden.
Gedragscodes
2. Evalueer de gedragscodes voor Kamerleden en voor de publieke sector. Pas de codes aan zodat zij heldere normen bevatten over lobbyactiviteiten en over de communicatie tussen ambtenaren of parlementsleden en lobbyisten. Een raadpleging van alle belanghebbende partijen dient onderdeel uit te maken van deze evaluatie.
3. Stel een wettelijke gedragscode in voor lobbyisten. Zorg dat die code heldere normen bevat voor de communicatie tussen overheidsfunctionarissen en belangengroepen en voor wat ethische en verantwoorde lobbyactiviteiten behelzen. Stel de code vast na raadpleging van alle belanghebbende partijen.
4. Herroep het zogenoemde Lobbyistenregister van de Tweede Kamer en annuleer alle toegangspassen van de Tweede Kamer (‘rijkspas’), met uitzondering van de passen voor zittende Kamerleden en hun medewerkers. Voormalige Kamerleden behoren geen speciale toegang te krijgen tot het parlement.
Lobby register
5. Voer een Lobbyistenregister in dat verplicht is en tijdige registratie vereist. Neem in het register gedetailleerde informatie op over wie lobbyisten vertegenwoordigen, op wie zij hun invloed richten, wanneer en hoe zij lobbyen en welk ondersteunend bewijs zij daarbij gebruiken (position papers, etc.). Een goed gefinancierde onafhankelijke autoriteit dient toezicht te houden op het register en de gedragscode voor lobbyisten. De openbaar gemaakte informatie dient gepubliceerd te worden in een toegankelijk, elektronisch format.
6. Verzeker dat de regelgeving van lobbyactiviteiten is gebaseerd op brede definities die alle betrokken partijen omvatten, te weten overheidsvertegenwoordigers en politici, doelgroepen van lobbyactiviteiten en allen die betaald of in opdracht van een organisatie lobbyen.
Afkoelingsperiode
7. Stel een afkoelingsperiode van twee jaar in voor alle voormalige ambtenaren en overheidsfunctionarissen, voordat zij als lobbyist aan het werk kunnen gaan. Aanvullend of in plaats daarvan: stel verplicht dat zij toestemming ontvangen van een aan te wijzen ethisch bureau of agentschap, voordat zij een functie in de private sector kunnen aanvaarden waarin zij bij hun voormalige werkgever zouden kunnen lobbyen.
Openbare consultatie
8. Verbeter de mechanismen voor openbare consultatie en breidt die uit, zodat zij het volledige wetgevingsproces dekken en een betekenisvolle participatie mogelijk maken door een breed scala van belanghebbenden bij het politieke proces. Inbreng in de consultatieprocedure dient te allen tijde en zonder uitzondering openbaar te zijn.
9. Verplicht openbare lichamen tot publicatie van de resultaten van consultatieprocessen, inclusief (een samenvatting van) de visie van de deelnemers aan die processen.
Handhaving
10. Wijs een goed gefinancierde onafhankelijke autoriteit aan die belast is met toezicht en handhaving van de regels met betrekking tot de transparantie van de lobbyactiviteiten en de gedragsregels (met betrekking tot zogenaamde draaideurconstructies, belangenconflicten, giften en gastvrijheid, enz.).
Rondetafelbijeenkomsten
11. Stel richtlijnen op voor de keuze van deskundigen en belanghebbenden bij rondetafel-bijeenkomsten en hoorzittingen.
Professionalisering beroepsgroep
12. Bevorder de verdere professionalisering van de lobbysector, door invoering van opleidingsvereisten en verplichte integriteitstrainingen voor alle lobbyisten.