Amsterdam, 23 juli 2015 – Ook dit jaar heeft Vrij Nederland de jaarlijkse Politieke Integriteits-index (PI-index) gepubliceerd. Dit overzicht van politici die in het jaar 2014 in opspraak kwamen wegens integriteitsschendingen werd in maart 2015 gepubliceerd door Vrij Nederland. Sinds 2013 wordt de PI-index samengesteld door Bart de Koning (in samenwerking met Vrij Nederland), Leo Huberts (hoogleraar bestuurskunde aan de VU en lid van TI-NL) en Muel Kaptein (hoogleraar integriteit aan de Erasmus Universiteit).
De PI-index van 2014
De PI-index omvat alle politieke partijen, ook op lokaal niveau. Sinds 1980 heeft de PI-index 363 affaires weergegeven. De VVD spant de kroon met 78 affaires, het CDA volgt met 73, de PvdA telt er 61, GroenLinks 17 en D66 7. Daarnaast telde lokale partijen bij elkaar 83 affaires.
Het totaal aantal affaires in 2014 is met 48 lager dan de 64 affaires die vorig jaar over 2013 gemeld werden. Toch stelt het onderzoek dat hieraan geen afnemende trend moet worden ontleent, de PI-index vertoonde de afgelopen jaren een overwegend stijgende lijn. Bij de grootste partijen telde de VVD in 2014 in totaal elf nieuwe affaires ten opzichte van de PI-index van 2013. Bij de PvdA waren er vijf nieuwe affaires aan het licht gekomen en bij D66 waren dit er drie.
Naast dat er binnen de VVD de meeste affaires hebben plaats gevonden valt het op dat VVD’ers het meest strafrechtelijk vervolgd worden voor ernstige integriteitsschendingen. Een korte omschrijving van de integriteitsaffaires van alle politieke partijen in 2014 alsmede de verantwoording van het onderzoek is na te lezen in de PI-index.
De analyse bij de PI-index
De PI-index wordt gecomplementeerd met een analyse die is gepubliceerd op Blendle.com. De analyse brengt een aantal interessante inzichten naar voren over integriteit binnen de Nederlandse partijcultuur. Zo stelt de analyse: “Een integere partijcultuur is per definitie ook een open partijcultuur, waarin kritiek mogelijk is.” De kern van de analyse is de constatering dat veel politici integriteit nog steeds zien als een van buitenaf opgelegde verplichting. De titel van de analyse is dan ook “Integer, omdat het moet”.
Dat ondernemingspartij VVD het meest betrokken is bij integriteitsaffaires kan volgens de analyse afgeleid worden uit de warme banden van veel VVD’ers met de zakenwereld. Zo stelt de analyse het volgende: “Wie als politicus op het snijvlak opereert van publieke macht en informatie aan de ene kant en privaat geld aan de andere, zit in een uitstekende positie om gunsten uit te delen én te ontvangen.”
De analyse sluit af met een voorspelling dat de decentralisatie in de zorg en de vele miljarden die daarmee naar gemeenten vloeien kan gaan zorgen voor nieuwe integriteitsschandalen in 2015. Zeker omdat gemeentes bezuinigen op hun rekenkamers en de lokale pers voor een groot deel verdwenen is. Of deze zorgen ook daadwerkelijk gaan leiden tot meer integriteitsaffaires bij politieke partijen zal moeten blijken uit de PI-indices in de komende jaren.