Amsterdam, 28 maart 2017 – Een nieuw rapport van Transparency International EU wijst uit dat de Europese Centrale Bank (ECB) dringend behoefte heeft aan een verhoging van democratische controle en verantwoording, wil de euro de volgende crisis overleven. Het rapport “Two sides of the same coin? Independence and accountability at the ECB” constateert dat een gebrek aan leiderschap en ingrijpende hervorming geleid hebben tot afdwaling van de ECB op het gebied van politieke besluitvorming, zonder voldoende democratische controle. Dit ging gepaard met een sterke daling in publiekelijk vertrouwen op een moment dat de ECB verregaande nieuwe bevoegdheden kreeg om toezicht te houden op grote Europese banken.

“Terwijl de ECB de gemeenschappelijke munt meer dan eens heeft gered, betekent het ontbreken van een Ministerie van Financiën in de Eurozone als tegenhanger van de ECB dat de Bank zijn mandaat heeft moeten rekken tot het breekpunt”, zegt Leo Hoffmann-Axthelm, Research & Advocacy coördinator van Transparency International EU. “Als de euro de volgende crisis moet overleven, dan moeten EU-lidstaten stoppen zich te verschuilen achter de technocraten bij de ECB, politieke inertie overwinnen en de hervorming van de eurozone serieus nemen”, vervolgde Hoffmann-Axthelm.

Onafhankelijkheid ECB limiteert verantwoording

Het rapport wijst uit dat het behoud van de onafhankelijkheid van de ECB zijn verantwoording aan burgers limiteert. De onderzoekers bevelen aan dat de Europese Centrale Bank dit zou moeten compenseren door haar transparantie te vergroten. De Bank moet onmiddellijke stappen zetten, zoals het publiceren van besluitvorming en adviezen en meer openheid tonen over de politieke keuzes die het moet maken, in plaats van te verkondigen dat haar besluiten puur van technische aard zijn.

Bijvoorbeeld, op het hoogtepunt van de crisis van Griekenland in 2015 heeft de ECB herhaaldelijk het maximum beperkt van de Emergency Liquidity Assistance (financiële noodhulp) voor de banken van het land zonder dat publiekelijk aan te kondigen. De discretionaire bevoegdheden van de ECB lieten het toe druk out te oefenen op de Griekse banken terwijl onderhandelingen  het aan druk uit te oefenen op de Griekse banken tijdens het onderhandelen over steun voor hervorming met de Griekse regering in het kader van de trojka van internationale schuldeisers. Vergelijkbare dynamiek zou zich af kunnen spelen bij de komende onderhandelingen met Griekenland en met de huidige herkapitalisatie van de Italiaanse geldschieter Monte dei Paschi di Siena, welke de fragiele stabiliteit van de eurozone bedreigt.

Het is duidelijk dat besluiten die het lot van de hele economie beïnvloeden, een soort van democratische controle zouden moeten hebben. De ECB mag niet in de positie zijn de stekker eruit te trekken wat betreft het euro-lidmaatschap van een land. Dat is een besluit dat uiteindelijk in handen hoort te zijn van democratisch gekozen politici, aldus Hoffman-Axthelm.

Het rapport constateert ook dat de ECB in de afgelopen jaren verbeteringen heeft laten zien wat betreft transparantie, door het publiceren van memo’s en agenda’s van leden van de Raad van Bestuur. Echter, er zijn gebreken in de manier waarop de Bank belangenconflicten beheert, gezien het feit dat leden van de Raad van Bestuur geen verklaringen van belangen en activa openbaar maken. Bovendien is klokkenluiderswetgeving verouderd en versnipperd en moet deze in overeenstemming worden gebracht met de internationale best practices. Gezien de taken van de ECB in toezicht op grote banken, zou het zich moeten registreren in het transparantieregister voor EU lobby-organisaties.

Aanbevelingen voor verbetering bestuur ECB

De studie geeft 18 concrete aanbevelingen over hoe de Europese Centrale Bank zijn bestuur kan verbeteren. De belangrijkste aanbevelingen zijn:

• De Europese Centrale Bank moet een overeenkomst met de Eurogroep en het Europees Parlement sluiten waarin politieke procedures tot goedkeuring van noodzakelijke maatregelen die verder gaan dan het mandaat van de Bank, bijvoorbeeld  brieven van ECB met specifieke aanbevelingen aan regeringen, worden geschetst.
• De ECB moet regelgeving instellen die het verplicht haar besluiten, aanbevelingen en adviezen openbaar te maken.
• De Bank dient bij het Europees Parlement verslag te geven over de vorming van eventuele standpunten die het inneemt bij vergaderingen van internationale regelgevende instanties, zoals het Bazel Comité.
• De ECB dient haar klokkenluidersbeleid te herzien en te publiceren om ervoor te zorgen dat mensen zich veilig voelen wanneer zij misstanden willen melden en van potentiële gevallen van corruptie bij de Bank willen rapporteren.

U kunt het volledige rapport hier downloaden.

TRANSPARENCY INTERNATIONAL EU OFFICE
Voor meer informatie neem contact op met:

Leo Hoffmann-Axthelm
Research & Advocacy Coordinator – Eurozone Economic Governance
leo.hoffmann-axthelm@transparency.org