Amsterdam, 22 juni 2017 – Om corruptie in Argentinië tegen te gaan, heeft de Argentijnse regering de zogenaamde lobbywet geïntroduceerd. Door deze nieuwe wetgeving moeten functionarissen in het vervolg vergaderingen die het beslissingsproces beïnvloeden registreren. Germán Emanuele, directeur van Transparencia de Poder Ciudadano (Transparantie van de Burgermacht) stelt dat “de Argentijnse samenleving duidelijk meer transparantie eist in de relatie tussen overheden en privépersonen.” De geïnitieerde lobbywet lijkt daarom een stap in de goede richting, maar toch klinkt er kritiek.
Corruptie nog altijd groot probleem in Argentinië
Corruptie is in Argentinië nog altijd een groot probleem. Verschillende studies en enquêtes tonen aan dat de Argentijnse bevolking corruptie nog altijd beschouwt als een van de grootste problemen van de samenleving. Corruptie wordt zelfs boven onveiligheid, armoede en inflatie genoemd. Het wantrouwen dat gecreëerd wordt door corruptie geldt jegens politici maar ook jegens de zogenaamde belangengroepen, oftewel de lobbyisten.
In een poging om het corrupte handelen van deze belangengroepen aan te pakken, initieert de Argentijnse regering nu de Wet op het Belangenbeheer, oftewel: de lobbywet. Deze wetgeving zal “elke activiteit die gericht is op de beïnvloeding van het beslissingsproces van functionarissen, ten gunste van een eigen of andermans belang, vergoed of gratis, regelmatig of occasioneel, gepland of incidenteel,” vastleggen. Via de nieuwe wetgeving wordt een openbaar register voor functionarissen gecreëerd, waarin ze verantwoording moeten afleggen over het belangenbeheer in de bijgewoonde vergaderingen. De resultaten van deze vergaderingen worden op een speciale website openbaar gemaakt. De nieuwe wetgeving moet de transparantie van de overheid verhogen om zo corruptie tegen te gaan.
De inhoud van de lobbywet
De nieuwe wetgeving bouwt voort op bestaande wetgeving omtrent de toegankelijkheid van de overheidsinformatiestandaard die in 2003 is geïntroduceerd door de toenmalige president Néstor Kirchner. Deze wetgeving legde de basis dat details van gesprekken tussen functionarissen en lobbyisten geregistreerd en toegankelijk moesten zijn voor het grotere publiek. Maar critici stellen dat de registratie van de vergaderingen in de praktijk te weinig gebeurt als gevolg van een gebrek aan interesse van de regering van Cristina Fernandez in de periode van 2007 tot en met 2015. Daar zou verandering in zijn gekomen bij de regering van de huidige president, Mauricio Macri. Hij lanceerde een website waar de vergaderingen worden geregistreerd en gepubliceerd. Momenteel zou ongeveer 60 procent van de vergaderingen worden bijgehouden. Dit zou een verbetering zijn, maar is nog niet voldoende.
Als gevolg van de nieuwe lobbywet zullen niet alleen de regeringsleden dergelijke vergaderingen moeten registreren, maar ook functionarissen van de wetgevende en rechterlijke macht. Daarnaast vallen ook andere functionarissen van de overheid, zoals de rector van een openbare universiteit of een ambassadeur in het buitenland onder de transparantieplicht van het registreren. De wet is gericht op een gelijke behandeling van iedereen die een vergaderingen bijwoont die het beslissingsproces beïnvloeden. Daarom zullen er binnen elke macht ook autonome instanties worden geïnstalleerd om hierop toe te zien.
Het register is geen lobbyistenregister
Het register zal dus gelden voor functionarissen, maar geldt nog niet voor actoren uit de privésector. Daarom kan er nog niet gesproken worden over een ‘lobbyistenregister’. Staatssecretaris voor politieke zaken Adrián Pérez legt uit dat de regering niet meteen een strikte reglementering wilt opleggen, maar transparantie wil stimuleren zonder de toegankelijkheid te verliezen. De Argentijnse regering wil geen bureaucratie creëren, aldus Pérez. “Als een landbouwproducent bijvoorbeeld een parlementslid bezoekt om over de noden van zijn sector te praten, dan kan je hem niet vragen om zich in een lobbyistenregister te registeren”, legt Pérez uit.
De fundering voor de wetgeving werd vorig jaar al gelegd door het Argentijnse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het ministerie ging toen in gesprek met verschillende burgerorganisaties, ondernemersorganisaties en pr-professionals. Het wetsvoorstel is vervolgens op basis hiervan gemaakt. Momenteel is het Congres in bespreking over het wetsvoorstel.
Kritiek op de lobbywet
Toch klinkt er kritiek. Zo stelt Germán Emanuele, die ook deelnam als een van de burgerorganisaties aan het ontwerpen van het wetsvoorstel, het volgende: “We denken niet dat het volstaat om elke vergadering over belangenbeheer te registreren. Ook de publicatie van het resultaat van de vergadering moet verplicht worden, zodat men weet wat er gebeurd is.” Daarnaast is bekend dat eerdere pogingen om corruptie in Argentinië tegen te gaan via vernieuwende wetgeving nog niet tot veel succes heeft geleid. Zo heeft in 1989-1999 de toenmalige president Carlos Menem de Wet op Openbare Ethiek geïntroduceerd. De wet stelde een commissie in die toezicht moesten houden op het vermogen van de ambtenaren. Op het eerste gezicht een goede stap, ware het niet dat op het moment dat de wet werd gelanceerd Menem zelf van corrupt handelen werd verdacht en de regering moest verlaten. De wet was geen succes en is in 2013 afgeschaft.
Daarom is het nog maar de vraag hoe effectief de nieuwe wetgeving blijkt in de praktijk. Het ministerie van Binnenlandse Zaken zoekt nu naar een consensus binnen de regering over de omvang van het wetsvoorstel. Om hier een consensus in te bereiken moeten nog wel wat uitdagingen overwonnen worden. Desalniettemin is de invoering van de lobbywet een stap in de goede richting, en worden de gebeden van Germán Emanuele bij handhaving van de wet op langere termijn misschien gehoord.