Amsterdam, 14 juli 2017 – Als onderdeel van Operatie Wasstraat is de Braziliaanse oud-president Lula da Silva woensdag door een federale rechter veroordeeld tot 9,5 jaar gevangenisstraf wegens corruptie en witwassen van geld. De uitspraak tegen Lula is historisch daar het voor het eerst is dat een Braziliaanse (oud-)president is veroordeeld voor corruptie. Lula verdwijnt echter niet direct achter tralies. De immer populaire politicus gaat in hoger beroep en mag zijn proces in vrijheid afwachten. Ook mag Lula gewoon meedoen aan de presidentsverkiezingen in oktober 2018.
De rechter achtte afgelopen woensdag bewezen dat Lula één miljoen euro aan steekpenningen heeft aangenomen van bouwbedrijf OAS. Dat bedrag zou hij hebben ontvangen in de vorm van renovaties van een luxueus penthouse in Guarujá, Brazilië. In ruil daarvoor heeft de oud-president naar verluidt opdrachten van staatsoliebedrijf Petrobras gegund aan het bouwbedrijf. Lula verwerpt de aantijgingen en ontkent eigenaar te zijn van het appartement. De Braziliaanse media meldden dat Lula samen met zes medebeklaagden werd veroordeeld. De oud-president wordt in vijf strafzaken beschuldigd van corruptie, dit is de eerste uitspraak waartegen hij in hoger beroep gaat. Ook kondigde hij onlangs aan zich opnieuw kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen van 2018.
Operatie Wasstraat
Deze zaak is onderdeel van een groter gerechtelijk onderzoek naar corruptie in en rondom Petrobras, dat in Brazilië Operação Lava Jato, ofwel Operatie Wasstraat wordt genoemd. In 2014 begon een onderzoek naar het witwassen van geld bij tankstations en autowasserijen, waarbij per toeval bewijs werd gevonden van een groot web van corruptie en steekpenningen tussen het staatsoliebedrijf Petrobras en hooggeplaatste politici. Inmiddels is het onderzoek ruim 39 maanden bezig en is er een uitgebreide illegale samenwerking tussen de overheid en bedrijven ontdekt ter waarde van 3 miljard euro. Naar aanleiding van de bevindingen zijn zo’n 40 betrokkenen in de gevangenis beland, en worden bijna 200 leden van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden onderzocht voor corrupte praktijken.
Lula is niet de enige politicus op hoog niveau op wie de focus ligt in de corruptieonderzoeken. De huidige president, Michel Temer wordt ook beschuldigd van corruptie, evenals Senator Aécio Neves, die het tegen voormalig president Dilma Rousseff opnam in de laatste presidentsverkiezingen. Ook over deze twee zaken zullen het Braziliaanse Congres en het Hooggerechtshof een onpartijdig besluit moeten vormen.
“The Lava Jato scandal has touched politicians of all parties and Brazil’s most powerful businesspeople. It is not surprising the Lava Jato investigators and judges are now facing attacks from all sides. This is proof that corruption does not distinguish between ideologies or political parties. Transparency International calls for guarantees that the investigations can proceed and that all judicial processes remain independent and free from interference from any political party”, aldus Jose Ugaz, voorzitter van Transparency International.
Transparency International heeft het onderzoeksteam van Operatie Wasstraat de Anti-Corruption Award 2016 toegekend voor haar moedige en toegewijde optreden in de strijd tegen corruptie.
Keerpunt in geschiedenis van straffeloosheid
Lula da Silva was van begin 2003 tot 2011 president namens de linkse Partij van de Arbeiders (PT). Tijdens zijn ambtsperiode was Lula da Silva een van de meeste geliefde politici onder het Braziliaanse volk, en zijn betrokkenheid in het grote corruptieschandaal kwam als een schok voor velen. Tijdens het dertienjarige bewind van zijn partij de ‘Arbeiderspartij’ groeide de economie gestaag en verminderde de armoede in het land. Ook nu is hij nog geliefd, vooral bij het armere deel van de bevolking.
Hoewel de zaak tegen Lula al jaren sleept was het vonnis van de rechter toch een verrassing. De Brazilianen gingen er immers vanuit dat deze zaak net als de andere rechtszaken nog jaren zou duren. De snelheid waarmee het gerecht deze zaak nu afhandelt is zeer ongewoon en niet in lijn der verwachting met de over het algemeen slechte werking van het gerechtelijk apparaat.
Brazilië kent een lange geschiedenis van corruptie: sinds het land een democratie werd in 1985 heeft elke regering te maken gehad met corruptieschandalen. Het is dan ook niet vreemd dat de bevolking weinig vertrouwen heeft in de regering. De veroordeling is een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van straffeloosheid in Brazilië en hopelijk een teken dat de rechtstaat haar werk begint te doen.