Tijdens de rechtszaak werd Jay Y. Lee ervan beschuldigd dat hij omgerekend 32,2 miljoen euro aan steekpenningen heeft betaald om goedkeuring te krijgen voor de fusie en zo zijn eigen positie binnen de onderneming te versterken. De betalingen zouden via twee dubieuze stichtingen naar Choi, de adviseur van president Park, zijn gegaan die onder meer een sportpaard en een ruiteropleiding ter waarde van ruim één miljoen voor haar dochter zou hebben ontvangen. De rechter concludeerde dat Lee bij de laatstgenoemde deal ook persoonlijk betrokken was.

Choi zou op haar beurt intensief betrokken zijn geweest bij het regeringsbeleid onder Park en zou deze invloed hebben misbruikt door grote Zuid-Koreaanse ondernemingen geld afhandig te maken voor eigen ondernemingen. Samsung zou een van de getroffen bedrijven zijn. Zowel Lee als Samsung geven toe aan Choi betalingen te hebben verricht, maar niet met de intentie corrupt te handelen. “De betalingen waren slechts donaties voor goede doelen”, aldus de betrokkenen.

Vice-voorzitter corrumpeert macht

De 49-jarige Lee is de vice-voorzitter van Samsung Electronics, het vlaggenschip van het concern en ’s werelds grootste producent van telefoons en chips. Lee leidt het bedrijf sinds zijn vader – die in naam nog president is – in 2014 een hartaanval kreeg. De grootvader van Lee is de oprichter van het bedrijf. Hoewel de familie Lee op het oog geen grootaandeelhouder is, controleert de familie het bedrijf via een ingewikkelde constructie van aandelen in de verschillende dochtermaatschappijen. Met de omstreden fusie uit 2014, tussen de twee dochterondernemingen Samsung C&T en Cheil Industries, wist Lee zijn macht in het bedrijf te vergroten.

De vice-voorzitter hield de afgelopen maanden stug vol onschuldig te zijn. Volgens hem werd de fusie uitgevoerd door de strategiedivisie waar hij niet bij betrokken was: “Ik had er geen weet van, 95 procent van mijn werk draait om de elektronica-afdeling.” Persbureau Reuters beschreef dat Lee tijdens de zitting eerder deze maand zichtbaar emotioneel was en in zijn slotverklaring verklaarde: “Ik heb nooit iemand iets gevraagd voor mijn bedrijf of persoonlijk gewin, ook de president niet”. Lee maakte na de veroordeling via zijn advocaten bekend in beroep te gaan tegen de uitspraak.

President Park is wegens hetzelfde corruptieschandaal eind vorig jaar afgezet. Zij hoort in oktober of zij een gevangenisstraf opgelegd krijgt. Tegen het hoofd van de inmiddels opgedoekte strategiedivisie en twee andere bestuurders van Samsung zijn naar verluidt ook lange celstraffen geëist.

Kleine kans op presidentieel pardon

De opvallend hoge straf is een breuk met de traditie in Zuid-Korea waar corrupte bestuurders van de machtige familiebedrijven dikwijls de hand boven het hoofd werd gehouden. Voorheen kregen topmannen milde, voorwaardelijke straffen en vaak verleende de president hun nadien gratie.

Zo verging het Lee Kun-hee – de vader van Lee – in 2008, die zelfs tot twee maal toe veroordeeld werd tot voorwaardelijke celstraffen wegens omkoping, en door twee verschillende presidenten gratie verleend kreeg. Hij werd na de onthullingen door een klokkenluider over geheime bankrekeningen en donaties aan politici beschuldigd van corruptie. Lee Kun-hee kreeg een voorwaardelijke celstraf, de aanklacht voor corruptie werd verworpen en een jaar na het vonnis werd hem gratie verleend. Hoewel Lee’s vader middels een presidentieel pardon een gevangenisstraf wist te ontkomen, is de kans dat dit lot ook aan Lee zal toekomen niet groot: de huidige president van Zuid-Korea, Moon Jae-in, is juist voornemens om corruptie binnen Zuid-Koreaanse bedrijven aan te pakken.

Breken met de traditie van Chaebols

Een belangrijk corruptie-voedend aspect van de Zuid-Koreaanse cultuur is de sterke band tussen de overheid en het bedrijfsleven, de zogenaamde chaebols – door familie gecontroleerde conglomeraten. De conglomeraten hebben ervoor gezorgd dat Zuid-Korea in de afgelopen decennia economisch zeer invloedrijk is geworden, maar volgens critici zijn de banden tussen de concerns en de overheid te nauw. De staat mengt zich actief in de economie en zorgt dat financiële middelen naar de belangrijkste sectoren en bedrijven van de economie gaan. Deze wederzijdse afhankelijkheid tussen de politiek en het bedrijfsleven heeft ervoor gezorgd dat er nauwe banden zijn tussen politici en zakenlieden die elkaar beschermen. Dit geeft veel mogelijkheden tot omkoping en bovendien benadeelt het kleine bedrijven.