Amsterdam, 12 september 2017 – De Commissie Ruys, die in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie onderzoek deed naar de uitgaven van de Centrale Ondernemingsraad (COR), concludeert dat de Nationale Politie te haastig is ingevoerd, waardoor er onvoldoende toezicht is gehouden op de uitgaven door de COR. De betrokken ministers, Ivo Opstelten en later Ard van der Steur zouden, ondanks waarschuwingen van toezichthouders, tot april 2016 niet op de hoogte zijn geweest van het financiële wanbeleid bij de COR.

De onderzoekscommissie heeft geen bewijs gevonden dat de COR is omgekocht door de politieleiding. Deze conclusie lekte begin deze zomer al uit. Voormalig COR-voorzitter Frank Giltay vertoonde volgens sommige leden van de raad “dominant gedrag” en hanteerde “een wijze van communiceren die anderen klein hield”. Zo zou hij tijdens vergaderingen uitspraken hebben gedaan als “je moet wel heel erg dom zijn om hier anders over te denken”. Maar tegenover signalen over mogelijke beïnvloeding staan “categorische ontkenningen” van andere betrokkenen. Over Giltay meldt de commissie dat hij “op zijn minst onzorgvuldig is omgegaan met publiek geld” en heeft hij zich hierover onvoldoende verantwoord.

Korpschef grijpt na signalen van verkwistende uitgaven niet in

De inmiddels afgetreden voorzitter van de COR, die hoofdverantwoordelijke zou zijn voor de zogenaamde “geldsmijterij” binnen het medezeggenschapsorgaan, is disciplinair onderzocht door de politie en de onderzoekscommissie. In de afgelopen twee jaar zou de COR tienduizenden euro’s hebben uitgegeven aan zaken als feestjes, reizen, kleding en imago-coaching, en daarmee het budget van 1,6 miljoen euro met ruim 2,3 ton hebben overschreden.

Giltay zou bij oud-korpschef Gerard Bouman, die in juli overleed aan hartfalen, te boek hebben gestaan als een “zorgenkindje.” Na signalen van “verkwistende uitgaven” waarschuwde korpschef Bouman de COR-voorzitter weliswaar een aantal keren, maar greep hij niet in en liet hij het niet nakomen van afspraken “op zijn beloop”. In het integriteitsonderzoek van de politie verklaarde hij eerder dat hij het te druk had om de uitgaven van de COR in de gaten te houden. Ook de vriendschappelijke band die Bouman en Giltay onderhielden zou een rol hebben gespeeld. Bouman gaf toe de oud-voorzitter persoonlijk 4.000 euro te hebben geleend om hem te helpen bij het aflossen van zijn twee hypotheken.

De commissie gaat in haar onderzoek ook in op een persoonlijke lening die korpschef Bouman destijds gaf aan COR-voorzitter Giltay. Politiemensen gaven in gesprekken met onderzoekers wel aan vermoedens te hebben gehad dat hierbij sprake was van beïnvloeding maar “concrete aanwijzingen of bewijzen” ontbreken. Wel geeft de commissie aan dat de lening leidt tot een afhankelijkheidsrelatie en daarmee invloed heeft op de verdere (zakelijke) relatie. Ook over een forse salarisverhoging die Bouman aan Giltay gaf in december 2015, is de commissie kritisch. Die had nooit gegeven mogen worden: “Met dit besluit roept hij het beeld op van willekeur en persoonlijke begunstiging.”

Het Openbaar Ministerie maakt naar alle waarschijnlijkheid in oktober bekend of Giltay zal worden vervolgd. De commissie Ruys komt vandaag naar buiten met het volledige onderzoeksrapport over de buitensporige uitgaven bij de politie. Eigenlijk zou dat al eerder gebeuren, maar de presentatie werd uitgesteld in verband met het overlijden van Bouman.

COR reageert op conclusies commissie Ruys

In een persverklaring stelt de COR zich te kunnen vinden in de hoofdlijnen van de conclusies en aanbevelingen van de commissie-Ruys. De bevindingen van de onderzoekscommissie roepen bij de COR wel gemengde gevoelens op. “Wij moeten enerzijds vaststellen dat er dingen zijn gebeurd die niet passen bij de medezeggenschap van de politie. Dat doet pijn. Op deze punten moet het recht z’n loop hebben. Tegelijkertijd voelt de COR zich gesterkt door de conclusie van de onderzoekscommissie dat het besluitvormingsproces goed is verlopen, dat geen sprake was van beïnvloeding van de centrale medezeggenschap en dat de COR kwalitatief goede adviezen heeft afgeleverd”, aldus voorzitter Rob den Besten.

De COR is het eens met de constatering van de commissie-Ruys dat tijdsdruk en financiële druk van invloed is geweest op de omstandigheden bij de Nationale Politie. “Wij constateren dat de commissie-Ruys nadrukkelijk aandacht vraagt voor de omstandigheden waaronder zij hun werk hebben moeten doen. Dat was “onder grote financiële druk en tijdsdruk; er moest fors bezuinigd worden en invoering moest in een hoog tempo”, aldus de commissie. Er was veel druk en weinig oog en oor voor de moeilijkheden die de kwartiermakers van korps en COR ondervonden. Dit alles moet meewegen in de beoordeling van de rol en de prestatie van alle betrokkenen”.

De voorzitter geeft aan dat de COR de komende tijd het volledige rapport grondig gaat doornemen om daarna intern, maar ook met de korpschef te bekijken wat de consequenties moeten zijn van het onderzoeksrapport van de commissie Ruys. De COR zou al lering hebben getrokken uit de afgelopen jaren. “Dat constateert ook de commissie-Ruys. Het toezicht op de uitgaven is verbeterd, we vergaderen zoveel mogelijk in politiegebouwen, we zijn kritisch op externe inhuur, we volgen de inkoopregels en maken gebruik van standaardcontracten en voorwaarden van het korps”, aldus den Besten.

De politievakbonden ACP en NPB trokken donderdag direct aan de bel over het alarmerende dossier van agent Pril. Volgens de NPB zaten bij het begin van de Nationale Politie een kleine drieduizend agenten ziek thuis die niet of nauwelijks contact hebben met hun werkgever en die allemaal in juridische procedures zijn beland. De Nationale Politie deed de zaak Pril af als ‘incident’ en stelt dat het bijna altijd goed gaat bij kritische agenten. De politie vindt het niet kies dat het beeld ontstaat dat zij een slechte werkgever is die niet tegen kritiek kan.

De schandalen bij de Nationale Politie zijn een gevolg van gebrek aan een veilige cultuur en onafhankelijk toezicht. Ook de politiek valt wat te verwijten. De minister en het kabinet wilden dat de verschillende politiekorpsen opgingen in één grote organisatie binnen een opgelegde termijn. Ook moest er bezuinigd worden. Dit zorgde voor tijdsdruk en financiële druk. Dit hoewel het financieel beheer en controle daarop geen prioriteit was, zowel niet bij de politie zelf als op politiek niveau. Het schaadt zowel het imago van de politie als de belangen van collega’s. Een fundamentele herstructurering bij de Nationale Politie en gedegen onafhankelijk toezicht is van groot belang om de situatie te verbeteren.