Amsterdam, 10 augustus 2018 – Gisterenavond brak NRC het nieuws betreffende het plichtsverzuim en integriteitskwesties binnen de bestuurlijke top van het politiekorps. Uit intern politieonderzoek, voortkomende uit het kaartjesschandaal rondom Ad Smit, blijkt dat functionarissen zich hebben laten fêteren met gratis kaartjes. Hieronder waren onder meer concerten in de Ziggo Dome en voetbalwedstrijden. Het betreft onder meer Leen Schaap, die juist zelf is aangesteld om integriteitsmisstanden bij de uitrukdiensten van de Amsterdamse brandweer aan te pakken. De politie wil nu disciplinaire maatregelen opleggen aan een enkele (voormalig) topambtenaren van het politiekorps.
De vraag is echter in hoeverre de bestraffing van de functionarissen voldoende is. Waar integriteitsschendingen bij de politie lijken toe te nemen, zijn de voorgestelde maatregelen zeer beperkt in aard. Hiernaast lijkt het erop dat er met twee maten wordt gemeten in de aanpak van integriteitskwesties en de aanname van giften bij de Nederlandse politie.
Onderzoek naar kaartjesaffaire Smit
De functionarissen kregen de kaartjes uit handen van voormalig politiecommissaris Ad Smit. Smit zou politiegelden hebben gebruikt om de tickets te kopen. In totaal zou het om enkele honderden entreebewijzen gaan in de periode 2009 – 2014. De integriteitsmisstanden kwamen zomer 2017 aan het licht. Dit voorjaar resulteerde het tot Smit’s ontslag.
Het onderzoek betreffende zijn uitgave van politiegelden leidde onder meer tot de identificatie van verschillende topambtenaren die dankbaar van zijn tickets gebruik hadden gemaakt. Tijdens het onderzoek naar Smit werd al snel duidelijk dat vele andere functionarissen ook gehoord moesten worden over de aanname van giften van Smit.
Resultaten politieonderzoek
De bevindingen uit het integriteitsonderzoek zijn een nieuw hoofdstuk in een dossier dat langzamerhand behoorlijk dik lijkt te worden. In de afgelopen jaren is er aanzienlijk meer aandacht gekomen voor integriteitskwesties en het melden van misstanden bij de hulpdiensten.
Het feit dat juist Leen Schaap’s naam naar voren kwam als een van de functionarissen waartegen disciplinaire maatregelen legt een pijnlijk punt bloot. Schaap was immers aangesteld als brandweercommandant om schoon schip te maken bij de bradweerdiensten van de hoofdstad. De machocultuur hier leidde tot vele misstanden. De aanpak hiervan plaatste Schaap op ramkoers met verschillende werknemers had recentelijke nog tot doodsbedreigingen geleid. De bevindingen van het rapport en het benoemen van Schaap als een van de gestrafte functionarissen zal de relaties binnen het brandweerkorps dan ook niet ten goede komen.
Politieonderzoek en bestraffingen bron van kritiek
Het verweer van Schaap betreffende het politieonderzoek legt een saillant punt bloot. Schaap geeft aan niet op de hoogte te zijn geweest hoe de tickets betaald waren. Volgens hem had Smit aangegeven ze van een kennis te hebben ontvangen, een aandeelhoudster van de Ziggo Dome zelf. Nadat duidelijk werd dat de tickets met politiefondsen betaald werden, zou Schaap zelf voor de kosten van de tickets hebben opgedraaid.
Ook Pieter-Jan Aalderberg, het hoofd van de Amsterdamse politie, leek een soortgelijk verklaring te hebben over tickets die hij had ontvangen van Smit. Ook hij betaalde later tickets terug nadat de financiering hiervan duidelijk werd, en stelde hiernaast het onderzoek naar Smit in. Waar Schaap wel disciplinaire maatregelen kreeg opgelegd, was dit niet het geval voor Aalderberg. Volgens de NRC werden er geen sancties opgelegd aan ambtenaren die mee werkten aan het onderzoek en het verzuim wilde herstellen. Het geeft echter toch de schijn van een slager die zijn eigen vlees keurt. Of, in dit geval, agent die onderzoek doet naar zijn eigen mogelijke criminele activiteiten.
Ook vanuit andere hoeken is veel kritiek te horen op de afwikkeling van het politieonderzoek. De voorgestelde boetes zouden nauwelijks financieel gevoeld worden door de betreffende ambtenaren. Het zou dan ook weinig effect hebben. Hiernaast maar de politievakbond ACP zich zorgen over het grote aantal functionarissen dat genoemd is. Topambtenaren binnen de politie zouden juist een voorbeeldfunctie binnen de organisatie – juist in tijden als deze.