Al ruim vier jaar lang loopt een grootschalig juridisch onderzoek naar de corruptie in en rondom Petrobras, dat in Brazilië  ‘Operação Lava Jato’, ofwel ‘Operatie Wasstraat’ wordt genoemd. In 2014 begon een onderzoek naar het witwassen van geld bij tankstations en autowasserijen, waarbij per toeval bewijs werd gevonden van een groot web van corruptie en steekpenningen tussen het staatsoliebedrijf Petrobras en hooggeplaatste politici. Hooggeplaatste medewerkers van Petrobras bleken jarenlang naar schatting $2 miljard aan steekpenningen te hebben ontvangen van Petrobras in ruil voor het verstrekken van opdrachten.

In Nederland is het offshorebedrijf SBM Offshore betrokken bij het corruptieschandaal. Het Nederlandse bedrijf was één van de omkopers in het omvangrijke schandaal. Het bedrijf trof eerder een schikking met justitie in Nederland en de Verenigde Staten ter waarde van 240 miljoen dollar, bestaande uit een boete van 40 miljoen dollar en ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel van 200 miljoen dollar. In november 2017 bekende twee oud-medewerkers van SBM Offshore in de Verenigde Staten schuld voor corruptie in het grootschalige omkoopschandaal rondom staatsoliebedrijven, waaronder Petrobras. Uit documenten die zijn ingediend bij de federale rechtbank in Houston blijkt dat één van hen de voormalig CEO van SBM Offshore is. Hij bekende schuld nadat de voormalige verkoop- en marketingmanager bij de Amerikaanse tak van SBM ervoor uit kwam dat hij jaren geleden twee hooggeplaatste mensen van Petrobras heeft omgekocht om contracten veilig te stellen.

Verzet vanuit Petrobras tegen massaschadeclaim

Petrobras verzette zich fel tegen toelating van de claim voor een Nederlandse rechtbank en betoogde dat de Nederlandse rechter niet bevoegd is onder meer vanwege afspraken die het concern in de Amerikaanse schikkingsprocedure heeft gemaakt. De Rotterdamse rechtbank volgt dit betoog niet. De Nederlandse dochterbedrijven van Petrobras speelden een hoofdrol in het aantrekken van vreemd vermogen door Petrobras. Omdat onduidelijk is wanneer Amerikaanse en Braziliaanse procedures zijn afgerond en of daar eventuele nalatigheid van de Nederlandse Petrobras-BV’s inhoudelijk wordt beoordeeld, is volgens de Rotterdamse rechtbank de Nederlandse rechtbank bevoegd om de claim te behandelen.

Een belangrijke mijlpaal

De Nederlandse SPCF vindt de uitspraak van de Rotterdamse rechtbank dinsdag ‘een belangrijke mijlpaal’ in de internationale geschillenbeslechting voor Nederlandse rechters. Volgens de stichting is hiermee ‘een eerste belangrijke stap’ gezet in de richting van compensatie voor beleggers van Petrobras. De stichting zegt aanzienlijke steun te hebben van institutionele beleggers van over de hele wereld, waaronder investeerders in de VS, VK, Brazilië, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Scandinavië, Zuid-Korea en Japan. De individuele institutionele beleggersverliezen variëren van miljoenen, tientallen miljoenen en in sommige gevallen tot bijna €100 miljoen. De totale claim van de SPCF op Petrobras kan in de honderden miljoenen lopen.

Nederland toneel van internationale claimprocedures

De Rotterdamse uitspraak is een voorbeeld van internationale geschillen die in toenemende mate in Nederland aan de rechter worden voorgelegd. Een ander voorbeeld is de Nederlandse stichting die schade van de sjoemeldiesels claimt op het Duitse Volkswagenconcern.

De massaschadezaak tegen Petrobras van de Nederlandse Stichting Petrobras Compensation Foundation wordt gefinancierd door een commerciële partij: het Amerikaanse ISAF Management. De organisatie van Amerikaanse ondernemingen in Nederland AmCham heeft herhaaldelijk gewaarschuwd dat Nederland in toenemende mate het toneel wordt van internationale claimprocedures tegen bedrijven die door commerciële partijen uit het buitenland worden gefinancierd.