Amsterdam, 12 maart 2019 – Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben overeenstemming bereikt over een baanbrekend stuk wetgeving dat klokkenluiders in heel Europa helpt te beschermen. Het politieke akkoord werd vanochtend vroeg bereikt na moeizame onderhandelingen en het is de eerste keer dat de EU over specifieke wetgeving op dit gebied zal beschikken.
De voorgestelde wetgeving moet veel meer wettelijke bescherming bieden aan personen die zich willen melden als ze geconfronteerd worden met corruptie of wangedrag op de werkplek en biedt zowel werkgevers in de publieke als de private sector meer rechtszekerheid over hun rechten en plichten.
“Vandaag is een historische dag voor degenen die corruptie en wangedrag willen blootleggen”, zei Nick Aiossa, Senior Policy Officer bij Transparency International EU. “Klokkenluiders in de EU, zoals Howard Wilkinson, de klokkenluider van de Danske Bank, hebben veel te lang geleden aan onrechtvaardige vergelding na misstanden aan het licht te hebben gebracht. Het is een hele prestatie dat de onderhandelingen tussen de verschillende partijen tot een positief einde zijn gekomen.”
Stevige basis voor klokkenluiders
Hoewel sommige bepalingen kunnen worden aangescherpt, biedt de ontwerpwetgeving een stevige basis voor potentiële klokkenluiders om onder EU-wetgeving te worden beschermd. De richtlijn biedt de broodnodige harmonisatie, omdat de EU-landen tot nu toe een lappendeken van bescherming hadden voor degenen die de waarheid willen blootleggen. Ierland heeft bijvoorbeeld al goede wetten, maar lidstaten zoals Cyprus hebben er praktisch geen.
We wachten op de publicatie van de voorlopige tekst om deze nader te analyseren. Eén van de meest cruciale structurele kwesties van de richtlijn werd uiteindelijk echter met succes aangepakt. “Wij prijzen de EU door te erkennen dat het mogelijk moet zijn voor de klokkenluider de misstand direct melden bij de relevante wetshandhavings- of regelgevende instanties.”, vervolgde Aiossa.
Bescherming bij extern melden misstand
Tijdens de onderhandelingen eisten meer dan 80 organisaties door middel van petities en brieven dat klokkenluiders bescherming zouden krijgen bij een externe melding van een misstand. Meer dan een kwart miljoen handtekeningen werden verzameld om een robuuste richtlijn te eisen.
In de komende weken en maanden zullen zowel de Europese Raad als het Europees Parlement deze voorlopige overeenkomst moeten goedkeuren. Daarna zal het in nationale wetgeving in de EU-lidstaten worden omgezet. Aangezien deze richtlijn alleen betrekking heeft op EU-bevoegdheden, moeten de lidstaten van deze gelegenheid gebruik maken om ook nationale wetgeving in het omzettingsproces op te nemen. Dit betekent dat ook de Wet Huis voor Klokkenluiders in Nederland aangescherpt moet worden en wettelijke bescherming uitgebreid zal worden naar aanleiding van de EU-richtlijn.
Achtergrond EU-richtlijn
Transparency International, werkend met een brede coalitie van maatschappelijke organisaties, vakbonden en journalistieke verenigingen, pleit al jaren voor een uitgebreide klokkenluidersrichtlijn. We verwelkomden het voorstel van de Commissie in april 2018 en steunden het krachtige rapport van het Parlement in november 2018, waarin veel van onze belangrijkste beleidsaanbevelingen zijn verwerkt.