Amsterdam, 5 april 2019 – In een poging de aanstelling van Laura Kovesi als Europees openbaar aanklager te dwarsbomen, is de Roemeense aanklager onder ‘gerechtelijk toezicht’ geplaatst. Kovesi verwierf nationale en internationale bekendheid doordat zij zich als aanklager inzette om corrupte politici aan te pakken.
De Europees openbaar aanklager zal het Europees Openbaar Ministerie (EOM) gaan leiden. Tot nu toe hebben 22 lidstaten, waaronder Nederland, zich aangesloten bij het EOM. Het ministerie zal zich voornamelijk richten op het bestrijden van corruptie en fraude met EU-gelden, witwaspraktijken en btw-fraude. Dat corruptie binnen de Europese Unie een reëel probleem is blijkt uit de schatting dat de EU jaarlijks meer dan 50 miljard euro niet ontvangt door fraude met btw.
Kovesi en haar strijd tegen corruptie in Roemenië
In haar tijd als Roemeens openbaar aanklager kwam Kovesi veelvuldig in botsing met de regering toen zij in actie kwam om politici die zich bezighielden met corruptie te straffen. In totaal zijn er in deze tijd, tussen 2013 en 2018, honderden hooggeplaatste ambtenaren, burgemeesters en ministers schuldig bevonden aan corruptie en fraude. Onder andere Liviu Dragnea, de huidige leider van de Roemeense regeringspartij PSD, was onderwerp van een corruptieonderzoek van Kovesi. Het succes waarmee Kovesi in relatief korte tijd corruptie aan wist te pakken wordt veelal gezien als een illustratie voor andere landen die kampen met vergelijkbare problemen.
Om haar voortgang in te dammen, probeerde de Roemeense regering wetgeving in te voeren dat corruptie waarmee een bedrag van minder dan 45.000 euro gemoeid was, legaal zou maken. Toen bleek dat dit grootschalige protesten tot gevolg had, werd er overgegaan op een ietwat minder rigoureuze actie: het ontslaan van Kovesi.
Onenigheid tussen Europees parlement en lidstaten
Om haar missie van het bestrijden van corruptie voort te zetten, solliciteerde zij dit jaar voor de positie van Europees openbaar aanklager. In een poging het dwarsbomen van Kovesi voort te zetten, werd zij afgelopen week aangeklaagd voor verdenking van omkoping ten tijde van haar periode als Roemeens openbaar aanklager. Deze verdenking heeft ertoe geleid dat zij onder gerechtelijk toezicht is geplaatst. Dit houdt in dat zij niet publiekelijk haar verhaal mag doen en niet in staat is het land te verlaten. Deze week werd het beroep weer ingetrokken.
De inmenging van de Roemeense overheid zorgt voor een nieuwe dimensie in de onderhandelingen tussen het Europees parlement en lidstaten over wie de Europees openbaar aanklager moet worden. In februari stemde het parlement dat zij Kovesi als hun favoriet voor de positie zien. Echter, hebben de lidstaten laten blijken dat zij de Fransman Bohnert geschikter achten. Volgens Judith Sargentini (Europarlementariër van GroenLinks) zou de EU met een keuze voor de Fransman toegeven aan intimidatie van de Roemenen. Het uitsluiten van Kovesi is volgens Sargentini in ieder geval niet meer mogelijk zonder de Roemenen te belonen voor het onder druk zetten van de EU.