Amsterdam, 29 oktober 2013 – Het nu voorliggende wetsvoorstel voor een Huis voor Klokkenluiders biedt niet de veilige plek waar mensen die door hun werkzaamheden te maken krijgen met een mogelijke misstand in alle vertrouwen hun verhaal kunnen doen.

Dat stellen Transparency International Nederland en het Adviespunt Klokkenluiders in een gezamenlijke reactie op het wetsvoorstel dat de Tweede Kamer behandelt. Het wetsvoorstel beoogt de voorwaarden voor het melden van maatschappelijke misstanden te verbeteren door een Huis voor Klokkenluiders op te richten. De organisaties stellen echter dat die veilige haven niet goed is gewaarborgd omdat in het huidige voorstel het Huis ook onderzoek doet naar de misstand.

In het wetsvoorstel worden medewerkers van het Huis bovendien niet uitgesloten van de verplichting die ambtenaren in het algemeen hebben om aangifte te doen van ambtsmisdrijven. Een medewerker van het Huis die een klokkenluider adviseert over bijvoorbeeld het aankaarten van ambtelijke corruptie is in het huidige voorstel verplicht daarvan aangifte te doen.

,,Dit wetsvoorstel zou een inbreuk vormen in de vertrouwensrelatie tussen adviseur en de werknemer of andere klokkenluider die een misstand wil melden ”, zegt Paul Arlman, voorzitter van Transparency International  Nederland. ,,Medewerkers van het Huis kunnen straks geen onafhankelijk advies en ondersteuning, en belangrijker geen anonimiteit, bieden indien zij verplicht zouden zijn aangifte te doen en de klokkenluider daarmee ongevraagd zouden opzadelen met de gevolgen van zo’n melding, zoals pesterij en ontslag.”

Medewerkers van het Adviespunt Klokkenluiders, dat in 2012 is opgericht om klokkenluiders in alle sectoren te ondersteunen en adviseren, zijn terecht wél vrijgesteld van de plicht om aangifte te doen. Hun ervaring is dat dit ‘verschoningsrecht’ nodig is om hun werk goed te kunnen doen. ,,Op dit punt zou het huidige wetsvoorstel voor de klokkenluiders een flinke stap terug betekenen”, zegt Martin van Pernis, voorzitter van het Adviespunt. ,,Dan krijg je namelijk hetzelfde als naar een advocaat gaan en even later merken dat je het Openbaar Ministerie hebt gesproken dat mogelijk onderzoek naar je wil gaan doen.”

Uit het huidige voorstel en het overleg daarover in de Tweede Kamer maken de organisaties op dat de indieners de functie van advies en ondersteuning slechts willen scheiden doordat medewerkers van de beide afdelingen geen inhoudelijk onderling contact mogen hebben over de gemelde misstanden. De organisaties vinden deze scheiding, die niet in de wet is geregeld, niet ver genoeg gaan.

Transparency International Nederland en het Adviespunt herhalen hun steun voor versterking van de bescherming van de klokkenluider maar hopen dat de Tweede Kamer en de initiatiefnemers het voorstel aanpassen om te waarborgen dat klokkenluiders die op zoek zijn naar onafhankelijk advies en ondersteuning geen risico lopen op nadelige gevolgen.

Vrijdag stelde ook werkgeversorganisatie VNO-NCW dat onderzoek op gespannen voet staat met het bieden van een ‘safe haven’ en advisering aan potentiële klokkenluiders. De werkgeversorganisatie stelt dat alleen een waterscheiding tussen advies en onderzoek de belangen van de (potentiële) klokkenluider en van bedrijven, instellingen en organisaties dient.

Voor vragen van de pers:
Paul Arlman, voorzitter Transparency International Nederland 06 53 67 73 26
Bob van ’t Klooster, persvoorlichter Adviespunt Klokkenluiders 06 34 82 83 98