Amsterdam, 28 mei 2019 – Het Huis voor Klokkenluiders zou recentelijk een adviseur hebben geschorst die eerder vermoedens van misstanden in het Huis zelf meldde aan de minister van Binnenlandse Zaken. De melding ging naar verluidt over het disfunctioneren van het instituut dat klokkenluiders moet adviseren en de taak heeft onderzoek te doen naar klokkenluiderszaken. De mogelijke misstanden zouden nog onderzocht moeten worden.
Tegenover het Algemeen Dagblad (AD) wil het Huis voor Klokkenluiders niet bekend maken waarom het de medewerker heeft geschorst. “Over personele zaken doen we geen mededelingen”, zegt Frank Wassenaar, persvoorlichter van het Huis. Wel wordt benadrukt dat het Huis zich aan de wet houdt, welke voorschrijft dat als gevolg van het doen van een klokkenluidersmelding medewerkers niet mogen worden benadeeld.
De adviseur zou voor de schorsing zo’n 25 klokkenluiderszaken onder zich hebben gehad waarin advies werd gegeven aan klokkenluiders. Velen van hen zijn boos over de schorsing en één van hen noemt de werknemer tegenover het AD “een zeer toegewijd en integer adviseur, die zich volledig bewust is van de situatie van klokkenluiders”. De klokkenluider bestempelt de schorsing als “het zoveelste fiasco” van het Huis voor Klokkenluiders.
Huis voor Klokkenluiders al langer onder vuur
Het Huis voor Klokkenluiders is op initiatief van SP-Kamerlid Ronald van Raak opgericht om melders van misstanden te adviseren en mogelijke misstanden te onderzoeken. Het instituut opende begin juli 2016 haar deuren en heeft na drie jaar en ongeveer 9 miljoen euro nog weinig resultaten geboekt.
Het Huis voor Klokkenluiders ligt al langer onder vuur vanwege interne strijd en uitblijvende resultaten. Anderhalf jaar geleden stapte het voltallige bestuur van het Huis op vanwege een kritisch onderzoeksrapport van de commissie Ruys. Twee maanden daarvoor trad de toenmalige voorzitter Paul Loven al af vanwege een bestuurscrisis. Uit het rapport bleek onder meer dat honderden klokkenluiders tevergeefs aanklopten. Ook werd het gros van de meldingen op juridische gronden afgewezen. De strikt juridische benadering van klokkenluidersproblematiek zorgde voor een tweestrijd binnen het Huis. De afdeling advies en de afdeling onderzoek zijn daarbij lijnrecht tegenover elkaar komen te staan.
Overleg Tweede Kamer
Afgelopen maand heeft de Tweede Kamer overlegd hoe de crisis in het Huis voor Klokkenluiders kan worden opgelost. De Nationale Ombudsman is door de Kamercommissie gevraagd hierin een adviesrol te spelen. De minister zal op korte termijn overleggen met de Nationale Ombudsman over de situatie bij het Huis, hoe de problemen kunnen worden opgelost en welke rol de Ombudsman daarbij kan spelen. De minister heeft toegezegd de Kamercommissie nog voor de zomer te informeren. Het is intussen de bedoeling dat het Huis voor Klokkenluiders zo goed mogelijk blijft functioneren en de aanbevelingen uit het rapport van de commissie Ruys leidend blijven bij de restauratie van het Huis.
Zoals TI-NL eerder heeft aanbevolen, drong nu ook D66 aan op een versnelde evaluatie van het fundament van het Huis – de Wet Huis voor klokkenluiders. Immers, een deel van de problemen rond het functioneren van het Huis is terug te voeren op de Wet zelf. Daarover werd echter nog geen besluit genomen. De evaluatie vindt in ieder geval plaats in 2020 en mogelijk eerder. TI-NL hoopt dat bij een dergelijke evaluatie inhoudelijke experts en belangenorganisaties op het terrein van integriteit, klokkenluidersbescherming én de regulering daarvan in de gelegenheid worden gesteld hun visie te geven.