Amsterdam, 12 december 2019 – Het oplossen van de klimaatcrisis is mogelijk, maar gevestigde economische belangen en een gebrek aan politieke wil staan in de weg. De wereldwijde beweging van Transparency International grijpt Internationale Anticorruptiedag 2019 aan om de aandacht te vestigen op hoe corruptie de aanpak van de klimaatcrisis ondermijnt.
Transparency International houdt zich al jaren bezig met de rol van corruptie bij klimaatverandering. Zo schreven we al eerder over corruptie bij de bouw van megadammen, en over de machtige fossiele brandstoflobby.
We kunnen de klimaatcrisis niet aanpakken zonder corruptie aan te pakken.
Internationale financiering voor klimaatadaptatie en mitigatiemaatregelen zoals duurzame energie, duurzaam transport en overstromingsschuilplaatsen zal tegen 2020 meer dan 100 miljard US dollar per jaar bereiken. Een nog groter bedrag van ongeveer 600 miljard US dollar per jaar, zal worden uitgegeven vanuit nationale begrotingen.
Deze fondsen dreigen verloren te gaan voor corruptie in die gebieden waar ze het hardst nodig zijn. Landen die bijzonder kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering hebben vaak meer corruptie in de publieke sector. In plaats van het leven van mensen te verbeteren, kunnen klimaatfondsen worden overgeheveld naar particuliere accounts, of worden verspild aan prestigeprojecten die de enkelingen ten goede komen in plaats van de hele bevolking.
Deze maandag was de internationale dag voor corruptiebestrijding. Dit jaar valt deze samen met ’s werelds belangrijkste klimaatconferentie, de COP25, die momenteel in Madrid, Spanje aan de gang is. Het verband tussen klimaat en corruptie wordt niet automatisch gelegd, maar helaas zijn die twee nauw met elkaar verwoven.
Corruptierisico’s en ongepaste invloed in belangrijke sectoren
De wereld moet cruciale stappen zetten naar een groenere toekomst, waaronder het beschermen van bossen, het verbeteren van duurzaam transport en het ontwikkelen van hernieuwbare energiebronnen. Het gaat allemaal om industrieën met bijzonder hoge corruptierisico’s, zoals de bouw, bosbouw en energie. Dit is een enorm obstakel voor effectieve klimaatactie.
De Wereldbank schat dat 20 – 40 procent van de financiën in de watersector verloren gaat door corrupte praktijken. Soortgelijke cijfers gelden voor de transport- en energiesectoren. In sommige sectoren wordt dit verergerd door criminele activiteiten. Tussen 15 – 30 procent van de wereldwijde houtkapactiviteiten is illegaal. In belangrijke landen die tropisch hout produceren, kan dit percentage oplopen tot 50 – 90 procent van het volume van alle bosbouw.
Ongewenste invloed van gevestigde belangen voorkomt ook dat maatregelen worden genomen om de klimaatcrisis op te lossen. Uit een recent rapport blijkt dat ’s werelds vijf grootste olie- en gasbedrijven meer dan 1 miljard US dollar hebben uitgegeven aan klimaatgerelateerde branding en lobby – alleen al in de drie jaar na het Parijs-akkoord.
Milieubeschermers in gevaar
Waar corruptie goed gedijt en de rechtsstaat zwak is, riskeren degenen die het opnemen tegen milieucriminaliteit hun leven. Het sterftecijfer onder milieuactivisten is de afgelopen 15 jaar gestaag gestegen. Sinds 2002 zijn meer dan 1500 mensen – boeren, NGO-werknemers, advocaten en journalisten – vermoord omdat ze hun omgeving en hun land verdedigden.
Wanneer het gevaarlijk is voor mensen om krachtige belangen te verdedigen, wordt het moeilijker voor iedereen om de machtigen ter verantwoording te roepen en zich uit te spreken tegen corruptie.
Wat gedaan moet worden
Om actie tegen klimaatverandering effectief te laten zijn, moeten we dringend de perspectieven verschuiven en onze inspanningen voor transparantie, verantwoordingsplicht en integriteit opvoeren. We moeten goed bestuur tot de hoeksteen van de strijd tegen klimaatverandering maken.
Beëindig ongepaste invloed
Informatie over lobbyen en campagnefinanciering moet openbaar worden gemaakt. We moeten kunnen volgen hoe geld het klimaatbeleid beïnvloedt – vooral geld uitgegeven door fossiele brandstoffen- en andere grote industrieën.
De CoP-verdragspartijen moeten zorgen voor gelijke kansen om het klimaatbeleid vorm te geven. Dit betekent dat belangenconflicten voorkomen moeten worden en dat advocaten uit alle gebieden, evenals gewone burgers, toegang moeten hebben tot besluitvormers.
Bescherm openbare ruimte en verdedigers van het milieu
We moeten degenen beschermen die het milieu beschermen en een einde maken aan de straffeloosheid voor misdaden tegen hen. Wetten die de mensenrechten beschermen, moeten naar behoren worden gehandhaafd. Legale intimidatie en criminalisering van activisten moet eindigen. We hebben ook betrouwbare toegang tot informatie nodig, veilige kanalen om corruptie te melden en wetten om klokkenluiders te beschermen.
De stemmen van degenen die door klimaatactie worden getroffen, moeten in alle fasen van de cycli van klimaatprojecten worden gehoord – van beleidsontwerp tot uitvoering en evaluatie. We moeten ruimte creëren en beschermen voor burgerparticipatie, omdat betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld cruciaal is voor effectieve besluitvorming en duurzame ondersteuning voor klimaatactie.
Gemeenschappen uit de hele wereld hebben bewezen dat het maatschappelijk middenveld kan fungeren als een effectieve waakhond, die verantwoording van regeringen en bedrijven eist in hun acties tegen klimaatverandering.
Het is misschien niet te laat om de klimaatcrisis op te lossen. Maar het zal alleen mogelijk zijn als we klimaatfondsen beschermen tegen corruptie en ervoor zorgen dat het wereldwijde klimaatbeleid de belangen van alle mensen en de planeet dient, en niet slechts enkele private belangen.