Utrecht, 26 mei 2020 – De Financial Intelligence Unit (FIU), overheidsmeldpunt voor ongebruikelijke financiële transacties, heeft sinds half maart 46 dossiers gerelateerd aan de coronacrisis doorgezet naar opsporingsdiensten. Dat meldt de FIU aan NRC en Reporter Radio. Het zou gaan om zeker tientallen miljoenen euro’s.
De dossiers bevatten zowel meldingen van witwassen en oplichting met bijvoorbeeld handel in mondkapjes, als fraude met steunmaatregelen. De dossiers zijn onder meer doorgezet naar de FIOD en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW). Die onderzoeken of er inderdaad sprake is van fraude.
Meldingen afkomstig van poortwachters
De meldingen komen van banken, accountants en andere partijen die wettelijk verplicht zijn om ongebruikelijke financiële transacties aan de FIU door te geven. De FIU onderzoekt dan of de transacties daadwerkelijk verdacht zijn en stelt dossiers op die worden doorgezet naar opsporingsinstanties. De werkelijke omvang is waarschijnlijk groter dan de zaken waarvan melding gemaakt is en die nu bij de FIU bekend zijn.
De meeste meldingen betreffen fraude met de overheidssteun voor bedrijven. Het gaat om 18 dossiers met 34 meldingen over misbruik van de noodregelingen voor het MKB en voor zelfstandigen (TOGS en TOZO). “Daarin zien we dat bedrijven die een prima omzet draaien omdat ze in een sector zitten die niet wordt geraakt door de crisis toch een steunmaatregel aanvragen”, zegt Verbeek-Kusters van de FIU. “Het geld wordt vervolgens meteen nadat het door de overheid is gestort, overgemaakt naar het buitenland, en voor zaken zoals een casinobezoek aangewend”, vervolgt Verbeek-Kusters.
Vooralsnog gaat het bij de steunmaatregelen niet om enorme bedragen. In de dossiers over oplichting met bijvoorbeeld handel in mondkapjes gaat het om veel grotere bedragen van soms miljoenen euro’s per keer.
Meldingen van fraude met de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), waarin de overheid een deel van de salariskosten van een bedrijf overneemt, heeft de FIU vooralsnog niet doorgezet naar opsporingsdiensten, ondanks het feit dat dit juist de regeling is waarover bijvoorbeeld accountants zorgen uiten. Zij zien dat de NOW-regeling ruimte biedt om te schuiven met omzetten en werknemers. Bovendien kan fraude met deze regeling al snel over meer geld gaan, omdat er geen absoluut maximum geldt voor de steun aan bedrijven.
Het ministerie van SZW stelde woensdag vast dat bedrijven die een NOW-voorschot van 100.000 euro of meer ontvangen, verplicht zijn een accountantsverklaring bij het UWV af te geven.
Coronafraude was voorzien, maar des te verwerpelijker
Omdat veel bedrijven in acute nood verkeren, worden voorschotten nu alvast uitgedeeld en definitieve subsidies pas achteraf vastgesteld. En dat vergroot het risico op fraude.
Bedrijven die “het gore lef” hebben in deze “noodsituatie” misbruik te maken van steunregelingen zullen de overheid achter zich aan krijgen, zei minister Hoekstra van Financiën eind maart in de Tweede Kamer. Maar, waarschuwde hij tegelijkertijd: er zullen “zonder meer” dingen fout gaan.
Ook volgens Marcel Pheijffer, hoogleraar accountancy, is het verhoogde frauderisico niet te voorkomen en in dit geval gerechtvaardigd door het belang van het stimuleren van de economie. Dat betekent volgens hem nog niet dat je fraude daarom moet wegpoetsen of incalculeren. Pheijffer: “Zo’n apart opsporingsteam is goed. Want frauderen is in tijden van crisis nog veel verwerpelijker dan het al was.”
Transparency International Nederland waarschuwde al eerder op de verhoogde risico’s van corruptie in tijden van crisis, en pleit voor extra aandacht voor transparantie en integriteit.