De Amerikaanse bank Goldman Sachs moet meer dan 2,9 miljard US dollar betalen vanwege haar rol in het Maleisische 1MDB-schandaal, een van de grootste corruptiezaken ter wereld. Al eerder schikte de bank met het Maleisische Ministerie van Financiën, voor een recordbedrag van 3,9 miljard dollar.
Fraudeschandaal
Het gaat hierbij om een fraudeschandaal rond het staatsinvesteringsfonds 1 Malaysia Development Berhad, ook wel bekend als 1MDB. Het fonds werd in 2009 opgericht door Najib Razak, vrijwel direct na zijn aanstelling als premier van Maleisië. De bedoeling was hiermee buitenlandse investeerders aan te trekken voor staatsprojecten. In 2015 kwam het fonds in betalingsproblemen, waarna The Wall Street Journal berichtte over aanwijzingen dat zo’n 700 miljoen dollar was weggesluisd naar de rekening van de toenmalige premier. Ook zou de premier zijn stiefzoon en filmproducent Riza Aziz miljoenen hebben gegeven uit het staatsfonds. Een deel hiervan zou onder andere in de film The Wolf of Wall Street zijn geïnvesteerd.
Bij het witwassen van het geld via complexe constructies speelde Goldman Sachs een belangrijke rol. De bank erkende dat twee voormalig medewerkers misstappen hadden begaan bij drie transacties, wat het wegsluizen van miljarden mogelijk maakte. Razak werd veroordeeld tot 12 jaar celstraf, maar met nog tientallen lopende aan klachten kan deze straf nog verder oplopen.
Recordschikking voor Goldman Sachs
Na het schikken met Maleisië moet Goldman Sachs nu opnieuw miljarden betalen in een schikking met het Amerikaanse Ministerie van Justitie. Dit vanwege het schenden van Amerikaanse anti-corruptiewetten. Als onderdeel van de schikking legde het Ministerie een boete van 2,3 miljard US dollar op. Dit is de hoogste boete ooit voor een overtreding van de zogeheten Foreign Corrupt Practices Act. Naast de boete moet Goldman Sachs zo’n 600 miljard US dollar aan winst terugbetalen. Het Amerikaanse ministerie van Justitie schat in dat ongeveer 4,5 miljard US dollar werd verduisterd door functionarissen van het fonds en mensen uit de omgeving van Razak. In zeker veertien landen zijn onderzoeken ingesteld tegen de bank in de 1MDB-zaak. Transacties van het fonds werden witgewassen via banken over de hele wereld, zoals Zwitserland, Singapore en de Verenigde staten. Ook ING-rekeningen zouden hiervoor zijn gebruikt.
Schikking voorkomt verdere vervolging
In tegenstelling tot de Maleisische president, lijkt Goldman Sachs met de schikkingen aan strafrechtelijke vervolging te ontkomen. De topman van Goldman Sachs en zijn voorganger moeten een deel van hun beloning terugstorten. Zowel de Verenigde Staten als Maleisië hebben na de schikkingen verdere juridische procedures tegen de bank geschrapt. Dit is belangrijk voor Goldman Sachs. Een aantal klanten had mogelijk moeten vertrekken als het tot een veroordeling was gekomen, omdat sommige bedrijven geen zaken doen met banken met een crimineel verleden. Tegen een aantal verdachte personen binnen Goldman Sachs, waaronder een voormalig topman van de Aziatische tak van de bank, lopen nog wel procedures.
Beter toezicht op Europese banken nodig
De schikkingen van Goldman Sachs laten zien dat banken hun schuld in fraudezaken nog steeds kunnen afkopen, wat herhaling in de toekomst niet voorkomt. De 1MDB-zaak toont ook de kwetsbaarheid van Europese banken voor internationale witwaspraktijken aan. TI-NL riep al eerder op tot beter toezicht op de huidige Europese anti-witwasregels om witwassen van geld via Europese banken aan te pakken. In Nederland is volledige implementatie van de 4e en 5eanti-witwasrichtlijnen van de EU belangrijk, inclusief het opzetten van een volledig UBO-register waarin de gegevens van uiteindelijk begunstigden openbaar toegankelijk zijn. Daarnaast is strengere Europese wetgeving voor de uitvoering en handhaving van anti-witwasregels gewenst. Hiermee zou de kans op betrokkenheid van Europese banken bij grootschalige fraudeschandalen aanzienlijk worden verkleind.
Voor eventuele (pers)vragen kunt u mailen naar communicatie@transparency.nl of bellen naar 0681083627.