Amsterdam, 9 maart 2022 – Acht organisaties op het gebied van transparantie, anti-corruptie en open data, waaronder Transparency International, roepen de Europese Unie en de EU-lidstaten op om nu te handelen en zowel het handelsregister als het UBO-register in de hele Europese Unie openbaar te maken voor het publiek. Dit is een cruciale stap in het blootleggen van activa en gelden van Russische oligarchen in de EU.
We zijn met afschuw vervuld door Poetin’s invasie in Oekraïne en de schending van de rechtsstaat, mensenrechten en soevereiniteit. Wij steunen de Europese Unie door samen een sterke positie in te nemen om onze democratie en gemeenschappelijke waarden te beschermen. De opgelegde sancties – het bevriezen van activa, het belemmeren van financiële transacties, en het sluiten van financiële markten – die zich richten op Russische oligarchen, zakenmannen, en bedrijven die Poetin’s regime ondersteunen of ervan profiteren, zijn een belangrijke stap. Echter, om ervoor te zorgen dat deze sancties effectief worden geïmplementeerd en gehandhaafd, is een robuust en transparant systeem nodig dat aantoont wie de eigenaren en belanghebbenden van bedrijven zijn.
De Europese Unie is geprezen voor haar vooruitgang in het afzwakken van het misbruik van anonieme bedrijven. Vooral het aannemen van de EU Open Data Richtlijn van 2019, die oproept om informatie omtrent bedrijfseigenaren vrij toegankelijk te maken in open data format, wordt gezien als een stap in de goede richting. Het is daarom erg zorgelijk dat de Commissie nog geen uitvoeringshandeling heeft aangenomen die duidelijk zou moeten aangeven welke bedrijfsinformatie zou moeten worden vrijgegeven en op welke manier. Dit betekent dat de lidstaten nu geen begeleiding hebben bij hoe ze hun handelsregister moeten openen, daarmee dus het gehele proces ophoudend. Dit ondermijnt de toewijding aan transparantie waarover een akkoord is bereikt door de lidstaten in de Raad en de Europarlementariërs.
UBO-register openbaar
Wat betreft UBO-transparantie maakt de EU met het aannemen van het 5e Anti-witwasrichtlijn het vereist om een publiek toegankelijk UBO-register te creëren. Echter, in de werkelijkheid schieten EU-lidstaten hierin flink tekort. Bij enkele landen is er zelfs nog helemaal geen register. In de landen waar al wel een register aanwezig is, is er vaak een belemmering in de toegang tot het register, met veel lidstaten, zoals Nederland, die een vergoeding verplicht maken om het register te kunnen inzien. Het vragen van geld voor toegang tot het UBO-register gaat niet in tegen de Europese wetgeving. Wel beperkt het in hoge mate de mogelijkheden van burgers en de journalistiek om data te analyseren, onregelmatigheden op te sporen, en belangenconflicten en illegale praktijken te herkennen.
Het resultaat is dat journalisten, het maatschappelijk middenveld, bedrijven, en ook grensoverschrijdende rechtshandhaving niet bij de informatie kunnen die zij nodig hebben. Op dit moment betekent het dat informatie die essentieel is voor het opsporen en onderzoeken van bedrijven en activa verbonden met het regime van Poetin lastig te vinden zijn. Het gebrek aan UBO-transparantie heeft het voor oligarchen mogelijk en makkelijk gemaakt om hun geld te verstoppen en wit te wassen, geld waarmee zij andere activa en politieke invloed in de EU hebben kunnen kopen.
We weten wat er gedaan moet worden – we hebben een sterk en robuust systeem nodig dat vastlegt wie de eigenaren en belanghebbenden zijn van bedrijven in de EU. Denemarken, Letland, het Verenigd Koninkrijk en Oekraïne hebben ons laten zien dat het volledig openbaar maken van dit soort registers mogelijk is. Het moment om te handelen is nu!
Wij roepen de instituties van de Europese Unie op om:
- Ervoor te zorgen dat registers van belanghebbenden en bedrijfseigenaren transparant zijn, gepubliceerd worden als gratis en open data, in de gehele EU, door middel van zowel de Open Data Richtlijn als de 5e Anti-witwasrichtlijn;
- Prioriteit te verlenen aan het implementeren van de Open Data Richtlijn, daarbij verzekerend dat het oproept tot volledig publieke toegang tot informatie omtrent bedrijfseigenaren in open data format, tegemoetkomend aan de letter en geest van de richtlijn.
Wij roepen Europarlementariërs op om:
- De Commissie te ondervragen over het gebrek aan actie en aan te sporen om onmiddellijk de Open Data Richtlijn in te voeren, daarbij verzekerend dat de wetgeving die volledige transparantie vereist omtrent bedrijfseigenaren zo spoedig mogelijk wordt ingevoerd.
Wij roepen EU-lidstaten op om:
- Handelsregisters openbaar toegankelijk te maken als open data, met gratis toegang en ongelimiteerd gebruik;
- Complete en accurate UBO-registers te creëren waarbij alle lidstaten vrije en ongelimiteerde toegang tot deze data verzorgen.
Voor meer informatie, neem contact op met:
Rachel Hanna | Legal Researcher and Campaigner | Access Info Europe
Jesse Renema | Project Lead and Campaigner | Open State Foundation NL