Amsterdam, 21 juni 2023 – Maar liefst één derde van de banken en andere financiële instellingen faalt in de opsporing en het bevriezen van Russische tegoeden op de sanctielijst. Dat blijkt uit het onderzoek door de De Nederlandsche Bank (DNB) dat eind vorige maand is gepubliceerd. De DNB onderzocht 31 instellingen die belast zijn met de uitvoering van de sancties tegen Rusland.
Spellingsfouten
Financiële instellingen hebben moeite met het vinden van de bankrekeningen en tegoeden van Russen die de oorlog financieren. Op de sanctielijst staan 1473 Russen en 207 Russische organisaties. DNB-divisiedirecteur Toezicht, Maarten Gelderman, zei tegen Nieuwsuur dat de resultaten van de instellingen bij het herkennen van transacties variëren tussen de 60% en 95%.
Deze ondermaatse prestaties hebben voor een groot deel een ietwat knullige reden. Russische namen zijn vaak op verschillende manieren te spellen (denk aan ‘Poetin’ of ‘Putin’). In de sanctieverordeningen staan namen van de gesanctioneerden dan ook vaak in vijf verschillende talen geschreven. Desondanks wordt de betreffende persoon of organisatie in veel gevallen niet gevonden omdat instellingen het nalaten alle schrijfwijzen na te gaan.
In een reactie op het DNB-rapport erkent de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) dat er vanwege de “snelheid en complexiteit van de taken die de banken moeten uitvoeren” uitdagingen zijn bij het uitvoeren van sancties maar dat banken het bevriezen van tegoeden juist goed op orde hebben.
Laksheid van de regering
Ook de Ministeries van Buitenlandse Zaken en Financiën zijn van mening dat Nederland geen bevriezingen heeft misgelopen. Desondanks staat het totaal bevroren bedrag al bijna een jaar stil op 644,5 miljoen euro. Te weinig, zeggen experts. Gezien de in totaal 200 miljard die in de EU is vastgezet, is de bijdrage van Nederland bij het uitvoeren van de sancties om de oorlog tot een eind te brengen tot nu toe nihil geweest. Transparency International Nederland schreef al eerder over de nalatigheid van Nederland bij de uitvoering van de sancties.
Vanuit de oppositie klinkt veel kritiek op de rol van de regering bij de uitvoering van de sancties. Ook de Nederlandse Vereniging van Banken pleit voor één duidelijk overheidsloket voor vragen over de sancties om verbrokkeling van kennis tegen te gaan. De verantwoordelijke ministeries zeggen daarom in gesprek te gaan met experts die tekortkomingen in het stelsel ervaren.
TI-NL en Allen & Overy doen samen onderzoek
Het keer op keer implementeren van nieuwe sanctiepakketten vraagt veel inzet en flexibiliteit van de markt. De effectiviteit van het sanctiebeleid valt of staat bij de uitvoering ervan. De uitvoering van de sancties ligt bij het bedrijfsleven. Juist vanwege de uitdagingen die naar voren komen in een snel veranderend sanctielandschap is het belangrijk om te reflecteren op de gang van zaken in deze crisisperiode, om zo in de toekomst beter te kunnen anticiperen op dergelijke situaties.
Daarom is Transparency International Nederland samen met internationaal advocatenkantoor Allen & Overy een project gestart met als doel het in kaart brengen van de effectiviteit van het sanctiebeleid in het Nederlandse bedrijfsleven. De analyse zal uitdagingen en dilemma’s bij het uitvoeren van het geldende sanctiebeleid, blootleggen. Aan de hand van de bevindingen zullen er aanbevelingen gedaan worden aan beleidsmakers ter verbetering van de implementatie en praktische uitvoerbaarheid van het sanctiebeleid.