Amsterdam, 4 oktober 2024 (met Robin van Sallandt) – Brievenbusfirma’s verhogen het risico op corruptie, belastingontduiking en witwassen. Daarom probeert de overheid al jaren grip te krijgen op de problematische aspecten van doorstroomvennootschappen. Met het aantreden van het nieuwe kabinet roept Transparency International Nederland Minister van Weel op hier eindelijk echt werk van te maken. De Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) toont aan dat Nederland al lange tijd kampt met geldstromen die geen bijdrage leveren aan de Nederlandse economie. Sterker nog, ondanks beloftes door Rutte sinds 2017 om brievenbusfirma’s aan te pakken, nemen geldstromen via Nederlandse brievenbusfirma’s weer toe.
Nederland neemt al jaren maatregelen om brievenbusfirma’s, of zogenaamde ‘doorstroomvennootschappen‘ tegen te gaan. Het slechte imago als ‘doorstroomland’ heeft Nederland te danken aan de winstuitkeringen die door Nederlandse brievenbusfirma’s worden gesluisd naar belastingparadijzen zoals de Bahama’s of de Maagdeneilanden. Hoewel brievenbusfirma’s nuttige commerciële en zakelijke functies kunnen dienen, worden ze regelmatig misbruikt door vennootschappen of personen voor agressieve belastingplanning, wat overigens niet strafbaar is en belastingontduiking, corruptie en witwassen, wat wel strafbaar is. In periode van 2015 tot en met 2019 stroomde op die manier jaarlijks zo’n 170 miljard euro door Nederland. De directe werkgelegenheid is beperkt met een geschat aantal banen van tussen de drie- tot vierduizend banen. De schatkist ontving in 2019 naar schatting 650 miljoen euro van doorstroomvennootschappen, oftewel slechts 0,2 procent van de totale belastinginkomsten. In 2021 scoorde Nederland zelfs als 4e op de ‘corporate tax haven index’ en stond zo in de top 5 van mondiale belastingparadijzen. Kortom, hoog tijd om de Nederlandse brievenbusfirma’s nu écht aan te pakken.
De verlaten villa: 400 brievenbusfirma’s
Een treffend recent voorbeeld van een Nederlandse brievenbusfirma in de praktijk is de verlaten villa in Amersfoort, bekend als ‘De Horst’. Dit pand staat symbool voor de gebrekkige controle op brievenbusfirma’s in Nederland. In dit huis, van de gevluchte Rus, Vadim Blaustein zijn maar liefst bijna 400 bedrijven geregistreerd, terwijl de villa er leeg en verlaten bij staat. Wat zegt dit over de controlemechanismes van de overheid? Brievenbusfirma’s zoals de Horst ondermijnen de economie en de rechtsstaat. Ze dragen niet bij aan werkgelegenheid, en betalen nauwelijks belasting. In plaats daarvan functioneren ze als schimmige structuren die voornamelijk bedoeld zijn om geldstromen te verbergen. Bovendien schaden ze de internationale reputatie van Nederland, dat ondanks de aanwezigheid van meer dan 12.400 brievenbusfirma’s in 2019, onvoldoende ingrijpt om deze praktijken aan te pakken.
Reactie minister Justitie en Veiligheid
Op 4 september 2024 stelde kamerlid Van Nispen 18 vragen aan Van Weel, minister Justitie en Veiligheid, naar aanleiding van de inval van overheidsdiensten bij de brievenbusfirma in Amersfoort en de frauduleuze praktijken die hiermee samenhangen. Uit de antwoorden van Van Weel blijkt dat hij actie wil ondernemen om deze problematiek aan te pakken. Hoewel de minister erkent dat er momenteel geen specifieke toezichthouder is die toezicht houdt op brievenbusfirma’s, benadrukt hij ook dat het volgens de wet toegestaan is om meerdere bedrijven op één adres in te schrijven, zelfs als het geen bedrijfspand betreft. Om deze situatie te verbeteren, noemt Van Weel een aantal mogelijke maatregelen. Hij suggereert bijvoorbeeld de invoering van een registratieplicht voor domicilieverleners en het versterken van de rol van de Kamer van Koophandel om beter toezicht te houden op verdachte bedrijfsregistraties.
Broodnodige transparantie over en toezicht op doorstroomvennootschappen
TI-NL roept op tot meer transparantie over zogenoemde doorstroomvennootschappen, het toezicht op de sector te versterken en dergelijke entiteiten intensiever te laten rapporteren over hun activiteiten. Dit kan onder meer door middel van een openbaar en uitgebreid UBO-register waarin alle juridische entititeiten inzichtelijk moeten maken wie de belanghebbenden zijn, welke activiteiten worden ondernomen en met welk doel. Daardoor wordt het moeilijker voor criminelen om hun identiteit en illegale activiteiten te verbergen in lege vennootschappen. Deze maatregelen maken Nederland minder aantrekkelijk voor brievenbusfirma’s en kunnen ervoor zorgen dat Nederland van doorstroomland verwordt tot een land met geldstromen die wél een bijdrage leveren aan de Nederlandse economie.
De Europese Commissie presenteerde eind 2021 een voorstel voor een richtlijn om te voorkomen dat lege vennootschappen hun structuur misbruiken. Het voorstel introduceert een ‘filtersysteem’ voor vennootschappen, dat een reeks gateways moet passeren met betrekking tot inkomsten, personeel en gebouwen, om ervoor te zorgen dat de entiteit voldoende ‘substantie’ heeft. Die entiteiten waarvan wordt aangenomen dat ze niet substantieel zijn, worden verondersteld ‘lege vennootschappen’ te zijn en als ze dit vermoeden niet kunnen weerleggen met aanvullend bewijs met betrekking tot de commerciële, niet-fiscale grondslag van de entiteit, verliezen ze alle belastingvoordelen die zijn verleend via bilaterale belastingverdragen of EU-richtlijnen, waardoor hun gebruik wordt ontmoedigd. De richtlijn vereist unanimiteit in de Raad voordat deze aangenomen kan worden. De onderhandelingen in de Raad zijn nog steeds gaande. TI-NL hoopt dat er op korte termijn unanimiteit onder de EU-lidstaten bestaat voor dit voorstel en dat Nederland als doorstroomland een leidende rol neemt in het tegengaan van misbruik via brievenbusfirma’s.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
