Afgelopen 17 juni jl. organiseerde Transparency International EU samen met SP-Europarlementariër De Jong een bijeenkomst in het Europees Parlement over en met klokkenluiders. Op die dag stemde het Europees Parlement namelijk in met een richtlijn ter bescherming van bedrijfsgeheimen, waardoor het voor klokkenluiders moeilijker wordt om misstanden binnen bedrijven aan de kaak te stellen. Meer aandacht voor bescherming van klokkenluiders is dus juist nu erg belangrijk.

Transparency International concludeerde eind 2013 in het onderzoek ‘Whistleblowers in Europe’ dat het beschermingsniveau van klokkenluiders in de huidige wetgeving van verschillende lidstaten omtrent erg verschilt. Een betere samenwerking tussen lidstaten is daarom belangrijk. De Jong onderstreept: “Of het nu gaat om misbruik van EU gelden of belastingontduiking, klokkenluiders zijn essentieel om wantoestanden en corruptie tegen te gaan”. De Jong wil naast aanpassing van de voorgestelde wetgeving over bedrijfsgeheimen, ook verduidelijking en invoering van interne richtlijnen van de Europese instellingen om klokkenluiders te beschermen. Er moet een onafhankelijke autoriteit komen voor klokkenluiders bij Europese instellingen.

In Nederland wordt volgende week, 29 juni 2015, het wetvoorstel Huis voor Klokkenluiders in de Tweede Kamer plenair behandeld. Met deze nieuwe wet zullen misstanden altijd worden onderzocht en kunnen klokkenluiders niet meer worden ontslagen. Melders van misstanden worden zo dus beschermd. Ook dient het Huis een algemeen belang. Er komen onafhankelijke onderzoeken, waardoor problemen moeten worden opgelost. Fraude en bedreigingen van de veiligheid, milieu en gezondheid kunnen worden voorkomen. Dit draagt bij aan een beter bestuur, waarin verantwoordelijken worden gedwongen hun verantwoordelijkheid te nemen. Hierdoor kan het vertrouwen van mensen in het bestuur worden vergroot. Organisaties en bedrijven (met meer dan 50 werknemers) worden verplicht een interne regeling op te stellen voor het melden van misstanden. Ook kan er advies worden ingewonnen bij het Huis voor Klokkenluiders en wordt er gekeken naar de manier waarop een klokkenluider is behandeld.

Ondanks het feit dat TI-NL het doel van het wetsvoorstel – betere bescherming van klokkenluiders – toejuicht, zijn er nog flink wat zorgpunten en aanbevelingen ten aanzien van de initiatiefwet Huis voor Klokkenluiders. Via deze link vindt u meer informatie over de kritiek van TI-NL ten aanzien van het wetsvoorstel Huis voor Klokkenluiders.

Tot op heden laat de behandeling van klokkenluiders in Nederland ook in de Tweede Kamer nog te wensen over. Afgelopen week kwam aan het licht dat de procedure voor brieven van klokkenluiders erg onzorgvuldig is. Volgens Paul Schaap van Expertgroep Klokkenluiders is het “onbegrijpelijk dat anonieme klokkenluidersbrieven worden vernietigd”. Klokkenluiders melden zich namelijk bewust anoniem, door de grote gevolgen die het melden kan hebben voor de melder. Door het (ongeregistreerd) vernietigen van anonieme brieven zou het kunnen zijn dat grote maatschappelijke misstanden ten onrechte niet aan het licht zijn gekomen.

De procedure kwam aan het licht door onderzoek van Nieuwsuur naar het bonnetje in de Teeven-deal. Tijdens hun onderzoek stuitten zij op een klokkenluider die beweerdelijk een anonieme brief aan de voorzitter van de Tweede Kamer had gestuurd met cruciale informatie over die affaire. Deze brief was echter niet meer te traceren. Mede daarom werd er op 18 juni jl. een urgente mail verzonden naar alle Leden van het bestuur van de Tweede Kamer met de oproep een nieuwe procedure in te stellen voor de afhandeling van (anonieme) brieven van burgers. Gert-Jan Segers (ChristenUnie) kondigde aan dat hij hier vandaag vragen over gaat stellen in het debat over de begroting van de Kamer. Wordt vervolgd.