PricewaterhouseCoopers (PWC) heeft in samenwerking met de Vrije Universiteit van Amsterdam de Economic Crime Survey Nederland 2014 uitgevoerd. De Economic Crime Survey bestaat uit drie rapporten die het resultaat zijn van een grootschalig onderzoek naar economische criminaliteit bij bedrijven in Nederland in 2014. Bijna driekwart van de bedrijven die betrokken waren bij het onderzoek zijn het slachtoffer geweest van economische criminaliteit. Eén van de opvallendste bevindingen is dat diefstal van geld, goederen of fraude (65%) als meest voorkomende vorm van economische criminaliteit wordt gemeld door de respondenten. Dit wordt gevolgd door diefstal van informatie (27%) , cybercriminaliteit (23%), corruptie (21%) en concurrentievervalsing (18%). De detailhandel en vervoer- en opslagsector zijn bovengemiddeld slachtoffer van economische criminaliteit.

Het eerste deel van deze survey, ‘economische criminaliteit: een bedreiging voor elk bedrijf’, geeft een algemeen beeld van de omvang, aarde, schade en oorzaken van economische criminaliteit bij bedrijven in Nederland in de afgelopen twee jaar. Ook worden de daders besproken en is er een uiteenzetting van de door de bedrijven gehanteerde (preventie) maatregelen en de effectiviteit van deze maatregelen.

Het tweede deel van deze survey, ‘cybercriminaliteit tegen Nederlandse organisaties: een digitale dreiging’, gaat dieper in op cybercrime-incidenten in de verschillende sectoren.

Het derde deel, ‘organisatiecultuur en economische criminaliteit’, gaat dieper in op onderwerpen zoals target- en bonuscultuur, een criminogene organisatiecultuur en de eventuele verbanden tussen deze onderwerpen en economische criminaliteit binnen organisaties in Nederland.

Daders

De resultaten van het onderzoek geven aan dat de daders van economische criminaliteit  vaak uit de eigen organisatie komen, met uitzondering van cybercriminaliteit, waarbij de daders vaak van buiten de organisatie komen. De gerapporteerde interne daders zijn veelal relatief jonge mannen, het merendeel is jonger dan dertig jaar, die nog niet lang bij het bedrijf werken. De meest voorkomende consequentie voor interne daders is ontslag. Bij externe daders wordt vaak aangifte gedaan en volgt ook veelal ontslag.

Corruptie

Inzoomend op de categorie corruptie kan een aantal conclusies uit de survey getrokken worden. Zo geven de experts afkomstig uit de bouwnijverheid, de industrie en overheidsdiensten aan betrekkelijk vaak slachtoffer te zijn van enige vorm van corruptie. Vanuit de detailhandel en het onderwijs wordt corruptie daarentegen relatief weinig gemeld.

21% van de gevallen van economische criminaliteit betreft corruptie

Daarnaast maakt het onderzoek van PwC een onderscheid tussen actieve en passieve corruptie. Met actieve corruptie wordt het aanbieden, verlenen of beloven van geld, goederen of diensten in ruil voor een wederdienst bedoelt. Onder passieve corruptie verstaat het onderzoek het vragen, aannemen of verwachten van geld, goederen of diensten in ruil voor het verstrekken van een wederdienst. De ondervraagde experts rapporteerden meer passieve corruptie (61%) dan actieve corruptie (51%). Een reden hiervoor kan zijn dat organisaties zich meer richten op het detecteren en bestrijden van de eigen medewerkers die worden omgekocht, dan op de eigen medewerkers die anderen omkopen.

Preventieve maatregelen

Driekwart van de organisaties heeft preventieve maatregelen genomen om economische criminaliteit te voorkomen. De meest gebruikte preventieve maatregel is het gebruik van transparante richtlijnen, sanctiebeleid en gedragscodes (53%). Het uitvoeren van systematische interne controles en audits (48%), het aanstellen van een vertrouwenspersoon voor ethische dilemma’s (41%) en actieve monitoring van intern en extern elektronisch verkeer (36%). Andere maatregelen zoals een klokkenluidermeldpunt (22%), het evalueren van effecten van het compliance beleid (17%) en het regelmatig wisselen van personeel op kwetsbare posities (15%) komen niet vaak voor. Opvallend is dat slechts 42% van de bedrijven uit de industrie en 62% van de bedrijven uit de financiële sector een compliance programma hebben. Een derde van de respondenten zegt het komende jaar (extra) preventieve maatregelen te nemen.

Het initiatiefwetsvoorstel Huis voor Klokkenluiders, momenteel aanhangig bij de Eerste Kamer, voorziet in de verplichting voor bedrijven met meer dan 50 werknemers om een klokkenluidersregeling te implementeren. Door het invoeren van deze maatregelen komt economische criminaliteit vermoedelijk ook meer aan het licht, dit gebeurt namelijk zelden door externe instanties, maar voornamelijk door interne audit of interne tips, zo concludeert PwC.

Zie ook de Cyber Security Guide for Business van de ICC, dat concrete handvatten biedt voor bedrijven ter voorkoming van cybercriminaliteit.

Detectie

Economische criminaliteit komt relatief vaak aan het licht door interne tips (30%), maar ook door externe tips (15%) of door een interne audit (31%). Bedrijven zijn vaak degene die de economische criminaliteit detecteert, want slechts 9% van de respondenten geeft aan dat economische criminaliteit door handhavingsdiensten aan het licht is gekomen. Het merendeel van economische criminaliteit is door toeval aan het licht gekomen, namelijk 32%.

– Voor het eerste deel van het onderzoek klik hier.

– Voor het tweede deel van het onderzoek klik hier.

– Voor het derde deel van het onderzoek klik hier.