Amsterdam, 15 december 2015 – De website voor het aanstaande EU-voorzitterschap van Nederland is vandaag online gegaan. Op de website valt onder andere een uitleg te vinden over het voorzitterschap, de speerpunten van de Nederlandse overheid tijdens het halfjaar, en een kalender van de relevante meetings die plaats zullen vinden in dit kader. Toch is deze communicatie van de overheid aan haar burgers rijkelijk laat: al over drie weken zal het voorzitterschap aanvangen.
Transparantie voorzitterschap
Transparency International Nederland betreurt het dat de communicatie van de overheid naar burgers over de voorbereidingen van het voorzitterschap tot op heden vrij beperkt is gebleven. Immers, het voorzitterschap biedt een mooie gelegenheid de Nederlandse burger extra op de hoogte te brengen van wat er speelt in de EU en waarom dit voor Nederlanders van belang is. De website is hier een goed voorbeeld van: door deze maar drie weken van tevoren beschikbaar te maken, is de impact van de website en de inhoud daarvan niet optimaal. Verder draagt gebrekkige communicatie verder bij aan de afbrokkeling van het draagvlak voor de EU, zoals dit al enige jaren aan de gang is. De besluitvorming binnen de EU wordt vaak gezien als weinig transparant en onoverzichtelijk. Omdat de voorbereiding mager is, is het de vraag of het voorzitterschap daadwerkelijk leeft bij de burger.
Andere lidstaten starten over het algemeen eerder met de communicatie over het voorzitterschap. Zo had Letland de website met informatie over het voorzitterschap al twee jaar voordat het daadwerkelijk zover was online. Ook Slowakije, het land dat na ons het voorzitterschap in handen zal hebben, heeft haar website al enkele maanden online. Verder blijkt dat de website tot op heden nog slecht te vinden is in zoekmachine Google: als men zoekt op ‘EU voorzitterschap Nederland 2016’ komt de website niet voor in de zoekresultaten.
Natuurlijk, een deel van de communicatie verloopt via Twitter, waar de Nederlandse overheid wel al enige tijd actief is. Maar met bijna 3000 volgers is het bereik hier nog niet heel groot. Het is dus te hopen dat communicatie tijdens het voorzitterschap omvangrijkere vormen aanneemt. Op die manier zullen Nederlanders zich wellicht meer betrokken voelen bij de besluitvorming binnen de EU.
Wat is het EU-voorzitterschap?
Vanaf januari tot en met juni 2016 zal Nederland voorzitter zijn van de Raad van Ministers, één van de belangrijkste organen in de EU en een van de twee wetgevende machten. Deze laatste functie deelt de Raad met het Europees Parlement. De Raad van Ministers komt in verschillende samenstellingen samen en bestaat uit de ministers en staatssecretarissen uit de lidstaten die op nationaal niveau verantwoordelijk zijn voor de onderwerpen die ter tafel komen. Zo is er bijvoorbeeld een Raad Binnenlandse Zaken en Justitie, een Raad Landbouw en een Raad Algemene Zaken. De verschillende samenstellingen en de afgevaardigde ministers en staatssecretarissen zijn hier te vinden.
Nederland zal gedurende het half jaar voorzitter zijn van alle samenstellingen behalve van de Raad voor Buitenlandse Zaken; deze wordt voorgezeten door de Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, op dit moment Federica Mogherini. Naast de Raad van Ministers bestaat de Europese Raad, bestaande uit regeringsleiders van de lidstaten. Ook deze Raad zal niet worden voorgezeten door Nederland; sinds 2009 is de voorzitter hiervan de Vaste Voorzitter van de Europese Raad.
Eerder had de voorzitter van de Raad aanzienlijke mogelijkheden om een eigen richting aan het beleid te geven dat zou worden besproken tijdens het voorzitterschap. Sinds het Verdrag van Lissabon in 2009 is het echter niet meer mogelijk om zelf onderwerpen op de agenda te zetten. In de nieuwe rol is de voorzitter van de Raad vooral een objectieve en neutrale bemiddelaar. Wel kunnen bepaalde nuances worden aangebracht in de Europese beleidsvorming omdat de voorzitter de agenda opzet en daarbij prioriteit aan onderwerpen kan geven. De onderwerpen die zullen worden besproken zijn vooral lopende zaken, zoals wetsvoorstellen die nu ter discussie op tafel liggen. Deze voorstellen zijn afkomstig van de Europese Commissie, die als enig orgaan van de EU het recht van initiatief heeft om wetsvoorstellen te doen.
Meer informatie over de rol van de voorzitter van de Raad van Ministers is in het filmpje hieronder te vinden:
Monitoring
Tijdens het EU-voorzitterschap van Nederland zal Transparency International Nederland de activiteiten op het gebied van anti-corruptie en transparantie nauwlettend in de gaten houden door middel van het Monitoring EU Presidency project. Middels artikelen op onze website en social media zullen wij u op de hoogte houden van de voortgang of stilstand op enkele relevante beleidsvoorstellen, zoals het Tax Transparency Package van de Europese Commissie, de creatie van een verplicht Joint Transparency Register voor lobbyisten en het terugkomen van transparantievereisten in het TTIP handelsverdrag. Houd onze site dus in de gaten voor meer informatie over de voorstellen die tijdens het EU-voorzitterschap van Nederland ter sprake zullen komen.