Amsterdam, 22 april 2016 – vorige maand presenteerde de Raad van Europa, de internationale organisatie voor mensenrechten en democratie op het Europese continent, een concept voor een aanbeveling over het reguleren van lobbyactiviteiten in openbare besluitvorming. De aanbeveling moet zorgen voor vergelijkbare regelgeving over lobbyen in de 47 lidstaten van de organisatie. In de toekomst zou deze aanbeveling kunnen worden vertaald in een wettelijk instrument.
De plannen om lobbyen te reguleren in de lidstaten van de Raad van Europa komen voort uit de doelen van de organisatie in 2014 en 2015. De Europese Commissie voor Wettelijke Samenwerking (CDCJ) van de Raad van Europa heeft in 2014 een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar het creëren van een wettelijk instrument voor de regulering van lobbyen op Europees niveau. Op basis daarvan is eind 2014 besloten een aanbeveling op te gaan stellen. Vorige maand werd dit voorstel openbaar gemaakt voor openbare consultatie. De bedoeling is dat deze aanbeveling ertoe zal leiden dat nationale overheden zelf effectieve lobbyregulering en –toezicht zullen aanbrengen.
Concept Raad van Europa
Kijkend naar het voorstel wordt duidelijk dat de Raad van Europa erg voorzichtig is in de conceptaanbeveling. Veel van de gebreken die momenteel aanwezig zijn in het lobbyregister van de EU komen terug in het voorstel van de Raad van Europa. Zo wordt registratie niet per se verplicht gesteld voor lobbyisten en wordt er alleen gevraagd dat de informatie accuraat en actueel is. Ook de minimale eisen die aan de informatie worden gesteld zijn opvallend soepel: alleen de gegevens van de lobbyist en de belangen die hij of zij vertegenwoordigt moeten worden opgegeven.
Het toezicht op de naleving van de regels voor lobbyisten wordt in handen gelegd van nationale autoriteiten. Verder zijn er in het voorstel geen maatregelen opgenomen om te zorgen dat belangenvertegenwoordiging gebalanceerd en eerlijk is.
Aanbevelingen TI
Transparency International vindt dat het voorstel moet vragen om verplichte registratie van lobbyisten. Eenieder die niet geregistreerd is, zal dan geen lobbyactiviteiten mogen ondernemen. Er moet hierbij een openbaar toegankelijk en begrijpelijk register komen.
De aanbeveling moet meer informatie vragen van de lobbyist en zijn of haar activiteiten. Het onderwerp, de beoogde uitkomst, de uitgaven, het aantal lobbyisten en bijbehorende documentatie zouden bijvoorbeeld ook kunnen worden gedeeld in het register voor lobbyisten.
Verder heeft de voorgestelde aanbeveling wel aandacht voor een ‘afkoelperiode’ voor mensen die een openbare functie hebben bekleed, maar is deze afkoelperiode niet verplicht en nog niet vastgesteld. Transparency International raadt een verplichte afkoelperiode van minimaal twee jaar aan.
Ook moet worden gezorgd dat de toezichthoudende instanties onafhankelijk zijn en dat zij de bevoegdheden en middelen hebben om effectief toezicht te kunnen houden. In het geval van het huidige lobbyregister in de EU ontbreekt het hier bijvoorbeeld aan.
Tot slot stelt Transparency International voor een apart hoofdstuk toe te voegen om eerlijke participatie mogelijk te maken voor alle belanghebbenden. Hierin moet onder andere worden opgenomen dat alle partijen eenzelfde mogelijkheid krijgen om mee te praten en dat de overwegingen die hier achter schuil gaan worden gepubliceerd.