Amsterdam, 26 april 2016 – Als reactie op de Panama Papers willen de EU-landen bedrijven en criminele organisaties harder aanpakken door elkaar te informeren over alle grensoverschrijdende verkooptransacties. Op jaarbasis lopen de schatkisten van EU-lidstaten 50 miljard euro mis door carrouselfraude. Zaterdag kreeg een concreet plan geïnitieerd vanuit de Benelux brede steun van de Europese ministers van Financiën.

In de rol als tijdelijk EU-voorzitter stelde staatssecretaris Wiebes van Financien zaterdag voor om in heel Europa een datasysteem toe te passen met alle grensoverschrijdende verkooptransacties om btw-carrouselfraude te voorkomen. Na afloop van de vergadering zei hij dat er onder zijn collega’s, de Europese ministers van Financien, brede steun te vinden was voor het Nederlandse plan. ‘Geen land heeft nee gezegd’, aldus Wiebes.

50 miljard euro verloren door carrouselfraude

Elk jaar weer is er een btw-gat van ongeveer 170 miljard euro in de Europese Unie: het verschil tussen de verwachte btw en het deel dat daadwerkelijk in de schatkisten van de EU-landen terechtkomt. Een flink deel daarvan wordt toegeschreven aan carrouselfraude. De schatkisten van de EU-lidstaten lopen op jaarbasis zo’n 50 miljard euro mis door dit type fraude, waarbij meerdere partijen betrokken zijn en dikwijls grensoverschrijdend te werk wordt gegaan.

Door automatische uitwisseling van datagegevens tussen de fiscale diensten binnen de EU zou daar volgens Wiebes een aanzienlijk deel van kunnen worden teruggehaald. Op dit moment wisselen landen enkel informatie uit als er een vermoeden is van duistere praktijken. Dan is het kwaad vaak al geschied en het frauderende bedrijf spoorloos. Wiebes gaf na het overleg met de EU-bewindslieden aan vaart te willen maken met het doorvoeren van het plan.

FD, 2015

Test 1, 2, 3..

Het afgelopen jaar vond de testperiode plaats van een door de Beneluxlanden zelf ontwikkeld ICT-systeem dat verkooptransacties in de drie landen met elkaar verbindt. Hiermee kunnen verdachte transacties – verkoop van goederen waarbij de BTW in het ene land wordt ontdoken maar elders toch wordt teruggevraagd – eenvoudiger worden opgespoord. Het is bovendien een ICT-toepassing die schimmige constructies snel kan blootleggen zonder dat er ingrijpende veranderingen van de belastingorganisaties plaats moeten vinden.

Vorig jaar zomer werd een proef gedaan met tien EU-landen, die volgens Wiebes succesvol en veelbelovend was. Indien alle transacties van de 28 EU-lidstaten in een gemeenschappelijke database staan, kan volgens de staatssecretaris een groot deel van de 50 miljard euro aan misgelopen inkomsten worden teruggehaald.

De Europese Commissie werkt momenteel aan een haalbaarheidsstudie. Bij de volgende vergadering van de Ministers van Financiën komt het plan opnieuw op tafel. Wiebes denkt dat als de lidstaten instemmen, het plan binnen een jaar in werking kan treden. In het geval dat niet alle landen mee willen doen, is er een kans dat het achterblijvende land problemen krijgt omdat fraude zich daarheen zou kunnen verplaatsen, waarschuwde Wiebes.

UBO-register brievenbusfirma

Afgelopen vrijdag stemden alle 28 EU-lidstaten in met een initiatief van de ‘grote vijf’: Duitsland Frankrijk, Groot-Britannie, Spanje en Italië, waarin zij elkaar informeren wie de werkelijke eigenaren zijn achter brievenbusfirma’s. Uitwisseling van informatie tussen de fiscale diensten moet ertoe leiden dat personen achter de lege vennootschappen alsnog belasting betalen.

Minister Dijsselbloem van Financiën gaf aan dat het in eerste instantie om een proefproject gaat, waarbij de verwachting is dat het op zijn vroegst eind 2017 of begin 2018 van start gaat. “Ik kan nog geen exacte datum noemen waarop de uitwisseling gaat beginnen”, aldus Dijsselbloem. Meerdere landen, waaronder Nederland, hebben nog geen register van uiteindelijke belanghebbenden van brievenbusfirma’s. In de tussentijd onderzoekt de Europese Commissie of de verplichte informatie-uitwisseling niet bij EU-wet geregeld kan worden.

Zwarte lijst belastingparadijzen

De Ministers van Financiën hebben tevens besproken dat er voor de zomer een Europese zwarte lijst met belastingparadijzen op tafel moet liggen. Momenteel hanteren de EU-lidstaten afzonderlijke zwarte lijsten die enorm van elkaar verschillen. Waar de lijst van Portugal ruim 80 “verdachte” landen kent, kent Duitsland er niet één. Er zijn eerder soortgelijke gesprekken tussen lidstaten gevoerd die uitmondden in conflicten tussen lidstaten die bevriende ‘fiscale jurisdicties’ wilden afschermen.

Ook beloofden de ministers met spoed het Commissievoorstel goed te keuren waarin multinationals verplicht worden openbaar te maken waar en hoeveel winst ze maken.

Arend van Dam, 2016

Panama Papers als drukmiddel

“De Panama Papers hebben een nieuwe impuls gegeven aan onze agenda om belastingontwijking en -ontduiking aan te pakken”, zei Dijsselbloem. De onthullingen uit de Panama Papers – die aantonen hoe een Panamees adviesbureau vermogenden belasting helpt te ontwijken of zelfs ontduiken – hebben de druk op de ministers verhoogd serieus werk te maken in de strijd tegen belastingfraude en duistere constructies.

Een betrokkene stelt: “Normaal duurde het zeven jaar eer een wet in Brussel werd goedgekeurd, nu zeven maanden.”

Het werkelijke schandaal van de Panama Papers is dat belastingfraude dikwijls wettelijk gezien legaal is. De Panama Papers benadrukken de urgentie van een collectieve aanpak van belastingontwijking waarbij landen uniforme wetgeving aan moeten nemen en schimmige constructies op de schop gaan. Individuen en bedrijven die belasting ontwijken of illegale activiteiten bedrijven via anonieme offshore bedrijven, hebben maar één moraal en dat is de wet. Alles wat daar binnen blijft, is dus in orde volgens hen. Dat benadrukt nogmaals de noodzaak van internationale belastinghervorming.

Van groot belang is dat de belastingontwijkers niet slechts handelen binnen de grenzen van de wet, maar uit eigen beweging ethisch verantwoord zullen gaan handelen. Het is dan ook te hopen dat de Panama Papers een afschrikwekkende werking zullen hebben; zij tonen aan dat de anonimiteit van een jurisdictie zoals Panama geen garantie biedt om anoniem te blijven. In combinatie met strengere wetgeving zal dit er mogelijk toe leiden dat het gebruik van anonieme offshore bedrijven voor belastingontwijking en illegale activiteiten aanzienlijk kan worden teruggedrongen.