Amsterdam, 21 juni 2016 – De bank HSBC wil voor $35 miljoen schikken in een zaak waarin beleggers claimen schade te hebben geleden door de manipulatie van de yen Libor en Euroyen Tibor-rentes. De zaak heeft te maken met het grote Libor schandaal, waarbij banken jarenlang fraudeerden met de rentetarieven die werden gehandhaafd bij interbancaire leningen.
HSBC zou met andere banken hebben samengespannen om een bepaald Libor-rentetarief vast te stellen voor de Japanse valuta (de yen). Banken gebruiken de London Interbank Offered Rate (Libor) en Tokyo Interbank Offered Rate (Tibor) om de rente en dus de kosten vast te stellen voor het onderling lenen van geld. Ter bevoordeling van de eigen handelspositie in financiële producten zouden banken de rente van de yen Libor en Euroyen Tibor hebben beïnvloedt in de periode van 2006 tot in ieder geval 2010.
De Amerikaanse Citigroup was de eerste bank die met de beleggers een schikking trof. Dit gebeurde voor een bedrag van $23 miljoen. De advocaten van de eisers noemden deze schikking met Citigroup een “ijsbreker” en menen dat dit zal leiden tot hetzelfde resultaat in de zaken die lopen tegen grofweg 20 andere banken. Er wordt momenteel geprocedeerd tegen onder andere Barclays, Deutsche Bank, JPMorgan Chase & CO, UBS en een aantal Japanse banken. De schikking tussen HSBC en de beleggers moet nog worden goedgekeurd door de rechtbank.
Het Libor schandaal
De schikkingen met HSBC en Citigroup hebben te maken met het grote Libor schandaal. In 2012 onthulde een onderzoek naar de London Interbank Offered Rate (Libor) de jarenlange fraude die banken pleegden door de Libor-rente te manipuleren. Een panel van elf tot achttien internationale banken gaven iedere ochtend het geschatte rentetarief door waartegen zij geld konden lenen. De hoogste en laagste 25% aan schattingen werden uitgesloten, waarna de Libor-rente ontstond uit het gemiddelde van de overgebleven tarieven.
Libor heeft zich ontwikkeld tot een hoeksteen van de financiële wereld en vormt dagelijks de basis voor miljarden aan geleende en uitgeleende bedragen tussen banken, maar heeft ook effect op de financiële producten waar de consument mee te maken krijgt. Het Libor-tarief beïnvloedt namelijk ook de hypotheken en leningen van burgers en bedrijven.
De banken waren zelf volledig verantwoordelijk voor het vormen van het Libor-tarief, maar deze vorm van zelfregulering bleek niet te werken. Tussen 2005 en 2007 werden dagelijks hogere of lagere rentes doorgegeven die gunstig zouden zijn voor de handelspositie van handelaren binnen de banken. Na de financiële crisis werd de rente juist kunstmatig laag gehouden om de paniek binnen de financiële wereld te verhullen.
In oktober 2013 schikte ook de Rabobank voor meer dan $1 miljard (€774 miljoen) met Amerikaanse, Britse en overige autoriteiten voor de rol die de bank speelde in het frauderen met de Libor-rente. Er werd toegegeven dat medewerkers zich schuldig hadden gemaakt aan strafbare feiten. Het openbaar ministerie stelde na de schikking echter geen vervolging in tegen individuen.
Libor fraude in de toekomst?
Minister Dijsselbloem van Financiën meende in 2013 dat het wettelijk kader op grond waarvan De Nederlandsche Bank en Autoriteit Financiële Markten toezicht hielden niet volstond. Het manipuleren van benchmarks, zoals de Libor-rente, viel nog niet onder de regelgeving tegen marktmisbruik. Dit veranderde met de invoering van een nieuw wetsartikel in 2015. Nederland liep hiermee voor op de Europese Verordening en Richtlijn marktmisbruik.
Minister Dijsselbloem stuurde op 19 april jl. een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer waarmee de Nederlandse wetgeving ten aanzien van marktmisbruik op grond van de EU-wetgeving wordt geharmoniseerd met de rest van de Unie. Inhoudelijk verandert er ten opzichte van de Nederlandse wetgeving uit 2015 niet veel: de manipulatie van benchmarks valt nu expliciet onder het verbod op marktmisbruik en kan strafrechtelijk worden vervolgd.
Het creëren van verscherpte wet- en regelgeving is een stap voorwaarts in de bestrijding van grootschalige fraude. De volgende zet is de vervolging van de verantwoordelijke individuen. Zolang dit niet gebeurt zal de bestraffing van fraude nooit het gewenste afschrikwekkende effect hebben.