Amsterdam, 21 juli 2016 – Op de FCPA Blog werd gisteren bericht over de civiele aanklacht die het Amerikaanse ministerie van Justitie (DOJ) heeft ingediend tegen diverse betrokkenen bij de verduistering van miljarden van het staatsontwikkelingsfonds 1MDB. Hoewel de Maleisische minister president Najib Razak niet bij naam is genoemd, wordt er in de klacht 32 keer gerefereerd aan ‘Maleisische ambtenaar 1’, waarmee vermoedelijk gedoeld word op het staatshoofd. Wel bij name genoemd zijn de stiefzoon van de minister president en diverse aan de familie gelieerde personen.
Het geld zou zijn witgewassen via een serie van complexe transacties en frauduleuze brievenbusmaatschappijen met bankrekeningen in Zwitserland, Luxemburg, Singapore en de Verenigde Staten. “These transactions were allegedly intended to conceal the origin, source and ownership of the funds, and were ultimately processed through U.S. financial institutions and were used to acquire and invest in assets located in the United States,” aldus de aanklager.
Beslag op diverse luxe eigendommen
De aanklager vraagt de rechtbank in Los Angeles beslag te leggen op ongeveer 1 miljard dollar aan eigendommen, waaronder hoogwaardig vastgoed en hotels in New York en Los Angeles, een privé-vliegtuig van 35 miljoen dollar, kunstwerken van Vincent van Gogh en Claude Monet, investeringen in muziekrechten en de film The Wolf of Wall Street uit 2013.
“The associates of these corrupt 1MDB officials are alleged to have used some of the illicit proceeds of their fraud scheme to fund the production of The Wolf of Wall Street, a movie about a corrupt stockbroker who tried to hide his own illicit profits in a perceived foreign safe haven,” zei Lesly Caldwell, de assistent procureur generaal.
Ontneming blijft lastig
De vermeende misdrijven, die met name neerkomen op witwassen en daaraan gerelateerde strafbare feiten, hebben volgens de klacht plaatsgevonden tussen 2009 en 2013. In 2010 zette het DOJ de ‘Kleptocracy Asset Recovery Initiative’ op in de VS. Volgens Caldwell mogen de Verenigde Staten geen veilige haven zijn voor illegaal verkregen vermogens. Dit werkt criminaliteit en terrorisme in de hand, aldus de assistent procureur generaal.
De procureur generaal ten tijde van het opzetten van het programma, Eric H. Holder Jr., noemde het een “top priority” en onderdeel van een breder programma om “deter corruption, hold offenders accountable and protect public resources.”
Toch is het succes van het ontnemingsprogramma nog niet overweldigend. Begin dit jaar was slechts 8% van het beoogde resultaat daadwerkelijk geïnd (ongeveer 120 miljoen dollar, voornamelijk uit Kazachstan). Er blijken flink wat juridische haken en ogen aan de ontneming van deze vermogens te zitten.
Handhavers stuiten met name op bewijsproblemen: het bewijs bevindt zich in het buitenland en getuigen weigeren mee te werken, vaak uit angst voor vervolging, de geldsporen lopen via complexe juridische structuren en diverse landen, waardoor het jaren kost een geldspoor uit te rechercheren en soms verdwijnen de vermogens weer uit de jurisdictie van de Amerikanen.
Wereldwijd probleem
Dit is overigens een wereldwijd probleem, blijkt uit gegevens van de Wereldbank en de Verenigde Naties. Het ‘Stolen Asset Recovery Initiative‘ van beide organisaties, schat dat van de 20 tot 40 miljard dollar die jaarlijks vanwege corruptie verloren gaan in ontwikkelingslanden, in de afgelopen 15 jaar slechts 5 miljard weer is teruggevorderd. Als we het gemiddelde nemen komt dat neer op 5 van de 450 miljard dollar, een magere 9%. De rest verdwijnt zonder spoor.
De 1MDB aanklacht is de grootste aanklacht in het Amerikaanse Kleptocracy programma tot nu toe. Zwitserland en Luxemburg hebben ook onderzoeken gestart in verband met de verduistering van het geld van 1MDB.