Amsterdam, 23 september 2016 – Afgelopen week werd naar aanleiding van een onderzoek door het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), met in Nederland onderzoek door FD en Trouw, bekend dat Neelie Kroes een bestuursfunctie bij een bedrijf op de Bahama’s tijdens haar periode als Eurocommissaris nooit heeft opgegeven. Een klokkenluider deelde het niet-transparante handelsregister van de Bahama’s met ICIJ, waardoor deze kwestie boven water kwam. Kroes was Eurocommissaris voor mededinging tussen 2004 en 2009 en daarna Eurocommissaris voor de digitale agenda van 2009 tot en met 2014.
Kroes geeft toe de functie niet gerapporteerd te hebben en daarmee formeel in overtreding van de gedragscode voor Eurocommissarissen te zijn, op grond waarvan mensen die deze functie bekleden geen enkele nevenactiviteit mogen vervullen. Kroes geeft echter aan dat het geen bewuste omissie, maar een administratieve fout betreft. Het bedrijf op de Bahama’s, Mint Holding, was opgericht om het Amerikaanse energiebedrijf Enron over te nemen. Maar na lange onderhandelingen is Mint Holding uiteindelijk niet van de grond gekomen. Daarom was Kroes in de veronderstelling dat ze per 2002 was uitgeschreven. Uit gelekte documenten van het handelsregister op de Bahama’s blijkt echter dat Kroes van 2000 tot 2009 bestuurder was van een bedrijf daar.
Straffen of niet?
Kroes heeft aangegeven de nevenfunctie alsnog te zullen rapporteren bij de Europese Commissie. Die heeft Kroes dan ook om opheldering gevraagd over de door haar verzwegen bestuursfunctie. Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie is het belangrijk dat de regels worden gerespecteerd. Als er wordt vastgesteld dat Kroes regels heeft overtreden, zal de Europese Commissie naar het Europese Hof stappen.
De advocaat van Kroes, Oscar Hammerstein, acht het niet waarschijnlijk dat haar pensioen wordt afgenomen. “Dan moet je met meer komen dan dit. Ik denk dat wanneer de commissie weet dat ze daadwerkelijk geen functie heeft bekleed er geen gevolgen zijn.” Ook vindt hij dat Kroes al voldoende is gestraft. “Eén van de consequenties is dat ze nu aan de schandpaal wordt genageld.”
Carl Dolan, directeur van Transparency International EU, staat hier anders tegenover. Volgens hem gaat het om het een feit dat Kroes de regels heeft overtreden. “Het is opmerkelijk dat ze precies deze nevenfunctie, bij een bedrijf dat was betrokken in een fraudezaak en was gevestigd in een belastingparadijs, niet meer kon herinneren.” Volgens Dolan moet Kroes dan ook gestraft worden door de Europese Commissie. “Ze moet een financiële sanctie krijgen en een sociale. Dat betekent dat ze niet meer mag worden uitgenodigd voor rode lopers of belangrijke bijeenkomsten.”
Ook kan uit deze kwestie volgens Dolan een belangrijke les geleerd worden. “De commissie controleert de verklaringen van de Eurocommissarissen niet. Er wordt volledig vertrouwd op hun eerlijkheid,” aldus Dolan. TI-EU pleit dan ook voor een onafhankelijke instantie die verklaringen over nevenfuncties van Eurocommissarissen moet gaan controleren.
Kroes en de draaideur
Ook Europarlementariër Sven Giegold, woordvoerder financieel en economisch beleid an de Greens/EFA groep zei: “Neelie Kroes is een duidelijk negatief voorbeeld van het corrumperen van vertrouwen in de politiek. Het verzwijgen van informatie over haar zakelijke activiteiten in de Bahama’s vormt een regelrechte inbreuk op haar officiële plichten. Deze onthullingen vormen de roemloze kroon op een carrière vol belangenconflicten. Kroes heeft veel gewisseld tussen de publieke en private sector.”
Volgens Giegold was er bijvoorbeeld een duidelijk belangenconflict toen Kroes na haar functie als eurocommissaris voor de digitale agenda benoemd werd tot voorzitter van de beleidsadviesraad tech-bedrijf Uber. “De politieke beslissingen van Kroes wekten vaak de indruk dat ze eerder de belangen van het bedrijfsleven diende, dan de belangen van de maatschappij. De beslissing van Kroes om de afdeling van de Europese Commissie te sluiten die zich bezig houdt met het onderzoeken van (fiscale) staatssteun was een klap voor de beweging voor eerlijke belastingen. Kroes beschermde hiermee de belastingparadijzen om haar persoonlijke belangen te dienen.”
Het Tax Justice Network heeft een rapport geschreven over belastingparadijs de Bahama’s, en in de Economist verscheen een stevige analyse hiervan.