Amsterdam, 4 oktober 2016 – In het kader van het ‘niet-melders project‘ hebben de FIOD en Politie de afgelopen twee weken twee notarissen en een kandidaat-notaris gehoord voor het niet-melden van ongebruikelijke transacties en het niet doen van cliëntenonderzoek. Het project heeft als doel de naleving van de regels van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) te verbeteren. Deze wet verplicht handelaren en dienstverleners om verdachte transacties van mogelijke criminelen te melden bij de FIU.
Niet-melders project tegen ongebruikelijke transacties
De lopende onderzoeken maken deel uit van het ‘niet-melders project’, gestart in 2012. Dit is een gezamenlijk project van het Anti Money Laundering Centre (AMLC) van de FIOD, de Politie, de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-NL), het Bureau Financieel Toezicht (BFT), Bureau Toezicht Wwft van de Belastingdienst (BTWwft), De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en het Openbaar Ministerie (OM).
‘Ieder half jaar wordt in het kader van het project Niet-Melders een aantal zaken opgepakt. De aanpak in combinatie met voorlichting heeft inmiddels ook geleid tot significant meer en betere meldingen van ongebruikelijke transacties bij de FIU,’ schrijft het OM.
Het melden van ongebruikelijke transacties is essentieel in het tegengaan van witwaspraktijken. De aanpak van witwassen heeft prioriteit bij de overheid, omdat het van groot belang is voor de effectieve bestrijding van allerlei vormen van ernstige criminaliteit. Het versluieren van de criminele herkomst van opbrengsten van misdrijven stelt daders van deze misdrijven in staat om buiten het bereik van de opsporingsinstanties te blijven en ongestoord van het vergaarde vermogen te genieten. De hardere aanpak van handelaren en dienstverleners die verdachte transacties niet melden, blijkt te lonen en het OM gaat dan ook door met het strengere beleid.
De aanpak richt zich op handelaren in zaken als vastgoed, boten, auto’s en goud en op dienstverleners als notarissen, makelaars, accountants en trustkantoren. Volgens het OM zijn al verschillende verdachten, onder wie twee notarissen, door de rechter veroordeeld op basis van meldingen van verdachte transacties. De strengere aanpak heeft wellicht ook een afschrikkende werking, want het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties en de kwaliteit van meldingen is aanzienlijk toegenomen de laatste jaren. Waar bij de FIU in 2011 nog maar 167.00 meldingen binnenkwamen, waren dit er in 2014 al 277.000.
Ruim 100 personen en instanties met ongebruikelijke transacties onderzocht
Sinds het begin van het project onderzocht het OM ruim honderd personen en instanties. Die waren komen bovendrijven in strafrechtelijke onderzoeken. De meeste van die honderd zaken werden afgehandeld via het tuchtrecht of een toezichthouder. Ruim veertig zaken, waarin sprake was van meerdere ongebruikelijke transacties die niet waren gemeld, werden verder onderzocht. Zo meldde een betaalinstelling duizend verdachte overboekingen niet aan de FIU. In minstens tien van de 40 zaken gaat het om een notaris.
Onderzoek naar notarissen
De FIOD heeft een notaris uit de Gooi en Vechtstreek gehoord, omdat hij een aantal ongebruikelijke transacties niet heeft gemeld en vermoedelijk ook geen aanvullend onderzoek heeft gedaan. Dit terwijl de transacties wel vragen opriepen: drie personen – waarvan twee net meerderjarig – zouden voor ruim 2 miljoen euro een bedrijfspand met toebehoren hebben gekocht, waar vervolgens een hypotheek van 1,8 miljoen euro op zou zijn gevestigd door een financier uit Azië. Volgens het OM staat de vader van de meerderjarige personen borg.
De betrokken notaris heeft in dit geval vermoedelijk onvoldoende cliëntenonderzoek uitgevoerd, terwijl daar wel aanleiding voor was. Het is vooralsnog onduidelijk hoe de personen aan de Aziatische financier zijn gekomen. Een van de drie personen zou het registergoed weer door hebben verkocht aan een vierde persoon, die tegen betaling van de helft van het aankoopbedrag, voor de helft eigenaar is geworden. Volgens het OM volgt uit de leveringsakte niet welk bedrag onderling is verrekend en welk bedrag is overgenomen.
Ook een notaris en kandidaat-notaris uit de omgeving van Amsterdam zijn gehoord voor het niet-melden van een ongebruikelijke transactie. De twee zouden betrokken zijn bij de aankoop van een bedrijfswoning en een bedrijfsruimte voor zo’n 1,1 miljoen euro, terwijl slechts 600.000 euro gefinancierd zou worden door een hypothecaire lening aan de verkoper. De overige 500.000 euro zou zijn gestort op de derdengeldenrekening van de notaris. Verder is volgens het OM in de geldlening ter zekerheidsstelling opgenomen dat er iedere maand 12.000 euro moest worden afgelost, zodat in vijftig maandelijkse termijnen de schuld zou zijn afgelost. De (kandidaat)notaris had onderzoek moeten doen naar de bron van het vermogen dat bij de transactie kon worden gebruikt.
Andere zaken tijdens niet-melders project
Ook auto- en botenhandelaren zijn relatief fors vertegenwoordigd in het onderzoek naar het niet-melden van ongebruikelijke transacties. De politie heeft naast de notarissen en kandidaat-notaris de afgelopen weken ook medewerkers van een auto-lease bedrijf, twee autohandelaren en een belastingadviseur gehoord. Het auto-leasebedrijf wordt verdacht van het niet-melden van contante betalingen boven de 15.000 euro en het niet doen van cliëntenonderzoek. Het bedrijf viel op, omdat meerdere criminelen uit diverse strafrechtelijke onderzoeken daar auto’s gehuurd zouden hebben.
Verder worden een autohandelaar uit Apeldoorn en een autobedrijf in Breda verdacht van het niet-melden van ongebruikelijke transacties in de vorm van grote contante betalingen. Het bedrijf in Breda, dat naast de inkoop en verkoop van auto’s ook horloges verhandelt, zou stelselmatig, tientallen malen, contante betalingen van 15.000 euro of meer niet hebben gemeld. Ook zou het autobedrijf tientallen malen hebben verzuimd om cliëntenonderzoek te doen.
Een bedrijf in de omgeving van Rotterdam werd ook verhoord door de politie op grond van niet-gemelde ongebruikelijke transacties. Het bedrijf verleent diensten op het gebied van accountancy en belastingadvies en zou zeker zes contante transacties tot 52.000 euro van Spaanse en Portugese klanten niet hebben gemeld. Ook heeft hier vermoedelijk geen cliëntenonderzoek plaatsgevonden.
Niet-melders op zitting
De afgelopen maand zijn daarnaast ook twee niet-melders op zitting gekomen. Een boekhouder uit de omgeving van Rotterdam moest voorkomen bij de rechtbank in Den Haag, omdat hij geen meldingen zou hebben gedaan van ongebruikelijke transacties bij een cliënt van hem die handelt in horloges. Het zouden grote contante stortingen betreffen waarbij de horlogehandelaar ook gelden aan een stichting zou hebben betaald ter aflossing van een ‘lening’. Volgens het OM ontbraken een papieren schuldovereenkomst en onderliggende stukken. De Officier van Justitie eiste een boete van 40.000 euro waarvan 20.000 euro voorwaardelijk. De rechtbank legde uiteindelijk een boete op van 20.000 euro waarvan 10.000 euro voorwaardelijk.
De tweede niet-melder op zitting betrof een boekhouder uit Den Haag waartegen het OM op 27 september een boete van 8000 euro heeft geëist, waarvan 4000 euro voorwaardelijk. De boekhouder was in dienst van een autohandelaar die regelmatig contante bedragen aan zou hebben genomen en zo’n 250.000 euro aan leningen had uitstaan bij particulieren, zonder daar onderliggende stukken van te hebben. De boekhouder had hier melding van moeten doen. De rechtbank doet op 11 oktober 2016 een uitspraak in deze zaak.