Amsterdam, 30 maart 2017 – Uit een rapport van consultancybedrijf Control Risks getiteld ‘International Business Attitudes to Corruption‘ blijkt dat er voor multinationals nog veel werk te verrichten is op het gebied van anti-corruptie maatregelen. Het voor de derde keer uitgebrachte rapport laat zien dat er bij ondernemingen in veel landen belangrijke stappen zijn gemaakt, maar ook dat er nog veel verbeteringsmogelijkheden zijn.

Het rapport is gebaseerd op de resultaten van een enquête bij juridische en in-house compliance specialisten van meer dan 800 bedrijven wereldwijd. Deze resultaten worden besproken in het licht van de eigen ervaring van Control Risks in haar wereldwijde advisering van multinationals met betrekking tot corruptierisico’s in complexe en uitdagende markten. Daarnaast vergelijkt het rapport de recente bevindingen met de uitkomsten van door Control Risks uitgevoerde onderzoeken uit 2002 en 2006. Hieronder de meest belangrijke bevindingen van het rapport.

Corruptie komt multinationals duur te staan

Corruptie blijft een belangrijke kostenpost voor bedrijven die op een eerlijke manier zaken willen doen: 30% van de respondenten hebben aangegeven te geloven dat ze deals hebben verloren aan corrupte concurrenten.

Multinationals positief over extraterritoriale anti-corruptie wetgeving

De bevraagde multinationals staan strenge extraterritoriale anti-corruptie wetgeving positief tegenover, waaronder de meest bekende Amerikaanse Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) en de UK Bribery Act. De meeste respondenten menen dat dergelijke wetten het ondernemingsklimaat verbeteren (81%), corrupte concurrenten afschrikken (64%) en het voor eerlijke bedrijven makkelijker maken om in risicovolle markten te opereren (55%). Opvallend is dat deze opvatting met name gedeeld wordt door bedrijven die gevestigd zijn in moeilijke, opkomende markten: in Nigeria zijn 97% van de respondenten van mening dat de wetten het ondernemingsklimaat verbeteren, net als 87% van de Mexicaanse, 80% van de Braziliaanse, 80% van de Indische en 79% van de Indonesische ondernemingen. Control Risks meldt de reden hiervoor te zien in de overtuiging dat strenge extraterritoriale wetten eerlijke concurrentie bevorderen.

Robuust compliance programma is niet voldoende

Voor veel internationale bedrijven is naleving van anti-corruptie wetgeving een concurrentievoordeel geworden. Een interessante bevinding is dat bedrijven uit de landen met de strengste wetten en de hoogste niveaus van internationale handhaving – de VS, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk – in vergelijking met vorige onderzoeken van Control Risks een grotere bereidheid tonen om risico’s te nemen. Op basis van gesprekken met klanten, is Control Risks van mening dat multinationals uit deze landen zich door de robuuste compliance programma’s aangemoedigd voelen die ze als gevolg van strengere wetten en handhaving gedwongen zijn geweest te implementeren. Wat deze bevinding betreft geeft Control Risks een waarschuwing in het rapport: bedrijven moeten ervoor zorgen dat de kennelijk gegroeide bereidheid om risico’s te nemen niet gebaseerd is op een vals gevoel van veiligheid. Control Risks ziet de kloof tussen de waargenomen bescherming van een compliance programma en het daadwerkelijk verzachtend effect ervan als een mogelijke valkuil voor bedrijven die actief zijn in risicovolle markten.

Due diligence van multinationals bij derde partijen

Een belangrijke bevinding is dat risico’s verbonden aan derde partijen kennelijk relatief weinig onder ogen worden gezien als het gaat om de naleving van compliance-programma’s. Dit blijft een zorgwekkende kwetsbaarheid voor veel bedrijven. Slechts 58% van de respondenten heeft een speciale due diligence procedure met betrekking tot de integriteit van derden en slechts 43% heeft het recht om derde partijen zelf te (laten) auditen. 

Corruptie en fusies en overnames

Op het gebied van fusies en overnames zijn externe due diligence procedures de meest voorkomende bron van informatie (27%) die ervoor zorgt dat multinationals zich uit een deal terugtrekken als gevolg van geconstateerde corruptierisico’s. Dit laat zien dat bedrijven zullen moeten overwegen om de due diligence procedure op een eerder moment in het M&A-proces te (laten) doen, namelijk alvorens intentieverklaringen getekend zijn en het ‘deal momentum’ niet meer te stoppen is.

Interne onderzoeken bij multinationals

Hoewel compliance programma’s van cruciaal belang zijn en de algemene trend positief is, kan het vertrouwen op een legalistische aanpak van naleving gevaarlijk zijn. De meeste respondenten (51%) melden geen interne corruptieonderzoeken te hebben gehad in de afgelopen twee jaar. Dit resultaat roept vraagtekens op wat betreft de effectiviteit van interne audits en suggereert misschien een cultuur van zelfgenoegzaamheid in sommige organisaties. Wachten tot een klokkenluider aan de bel trekt blijft een gevaar.

Ten slotte bespreekt Control Risks de vraag wat de juiste prikkels zijn voor werknemers en derden om anti-corruptie wetgeving na te leven. Respondenten noemden angst voor negatieve gevolgen als de meest voorkomende factor om corrupt gedrag af te schrikken. Op een lijst met acht afschrikmiddelen staan prestatiecriteria die ethisch gedrag benadrukken (samen met financiële doelstellingen) op een lage zesde plaats. Dit is zorgwekkend. Volgens Control Risks zullen er manieren worden gevonden om de regels te omzeilen zolang financiële doelstellingen belangrijker worden gevonden dan anti-corruptie targets.

Een uitgebreid compliance programma zonder leiderschap en duidelijke steun van leidinggevenden is wat betreft Control Risks gedoemd te mislukken.