Voor een NGO als Transparency International (TI) is naamsbekendheid, het delen van informatie met de samenleving en het beïnvloeden van beleidsmakers erg belangrijk. Hierdoor wordt de maatschappelijke aandacht voor de bestrijding van corruptie vergroot. Een belangrijk middel om dit te bereiken is de media. De media bieden de mogelijkheid om met relatief weinig middelen veel mensen te bereiken. Het zogenaamde olievlek-potentieel is dus erg groot. Op dit moment bestaat er echter weinig zicht op hoe vaak en de manier waarop TI (-NL) genoemd wordt in de Nederlandse media sinds de oprichting in 1993. Krijgt TI in de loop der jaren meer aandacht in Nederland? In hoeverre heeft deze aandacht betrekking op TI in het algemeen en TI-NL in het bijzonder? En op welke manier wordt de Corruption Perceptions Index (CPI) en de positie van Nederland op die Index geportretteerd in de media? In de volgende serie artikelen hoop ik antwoord te kunnen geven op dit soort vragen.
Om antwoord te geven op de vraag hoe TI sinds 1993 naar voren komt in de media, heb ik in de database Lexisnexis kranten en bladen geanalyseerd. In deze database bevinden zich artikelen van bladen en kranten, zoals Vrij Nederland, NRC Handelsblad, het FD, de Telegraaf, de Volkskrant etc. Deze data wordt op een kwantitatieve en kwalitatieve manier geanalyseerd. Het kwantitatieve gedeelte bestaat uit een grafiek die weergeeft hoeveel artikelen waarin TI genoemd wordt per jaar gepubliceerd zijn. Hierin wordt geen onderscheid gemaakt tussen TI en TI-NL. In het kwalitatieve gedeelte wordt duiding gegeven aan de artikelen die gepubliceerd zijn in een bepaalde periode (bijvoorbeeld 1993-1995). Daarbij is er ook ruimte voor de manier waarop bijvoorbeeld de CPI in de media verschijnt. Vanwege de grote hoeveelheid informatie heb ik mijn bevindingen verdeeld over een serie artikelen.
In deze bijdrage wordt er gekeken naar het kwantitatieve gedeelte. De grafiek hieronder geeft het aantal publicaties weer waarin de naam Transparency International voorkomt van 1993 t/m 2014. Zoals te verwachten is, is de aandacht voor TI in de beginjaren niet erg groot. Dit verandert in 1995, als voor het eerst de CPI wordt gepubliceerd. Vanaf dat moment is er sprake van een stijgende lijn, die soms licht onderbroken wordt. In 2001, het begin van de bouwfraude, is er een kleine piek waar te nemen. In dat jaar werd ook het eerste Nederlandse National Integrity System (NIS) rapport gepubliceerd. Tussen 2004 en 2009 is de aandacht voor TI redelijk consistent. In 2010 is er sprake van een snelle toename van het aantal berichten waar TI in wordt genoemd, met als hoogtepunt 2013. In 2014 vlakt deze aandacht weer enigszins af. Vanuit een eerste oppervlakkige analyse kan deze laatste stijging gewijd worden aan de aandacht voor corruptie en integriteit in de bancaire sector na de crisis in 2008. Bovendien heeft TI-NL in 2012 het tweede NIS rapport gepubliceerd.
Om een duiding met meer diepgang te geven zal ik in de volgende delen van deze serie kijken naar wat er zoal gepubliceerd werd in een bepaalde periode. Hierdoor wordt inzichtelijk welke berichten de media oppikken en hoe de gegevens van TI door de media geïnterpreteerd worden (bijv. de CPI).
Wesley ter Weele
