Amsterdam, 28 mei 2015 – Gisteren was het dan zo ver. In oktober 2014 riep de Algemene Ledenvergadering van de mondiale anti-corruptie organisatie Transparency International – door middel van de door de Nederlandse Afdeling (TI-NL) ontworpen resolutie “Restoring trust in FIFA” – op om onderzoek te doen naar de vermoedelijke omkoping bij de toewijzing van de Wereldkampioenschappen in 2018 (Rusland) en 2022 (Qatar).

Aanleiding van de hernieuwde aandacht is de arrestatie afgelopen woensdag van zeven top-officials van de FIFA in het hotel Baur au Lac in Zürich, op basis van langdurig onderzoek van de FBI (USA). Gisternacht is de volledige aanklacht vrijgegeven. Onafhankelijk daarvan stelt Zwitserland een onderzoek in naar de toewijzing van de WK’s van 2018 en 2022.

Verkiezingen

Het is al tijden onrustig in FIFA land, onder andere vanwege de verkiezingen van aanstaande vrijdag van de nieuwe voorzitter van de Internationale voetbalbond. Overigens wil de Europese voetbalfederatie (UEFA) dat de FIFA de verkiezingen van komende vrijdag uitstelt, werd gisteren bekend gemaakt.

Dinsdag nog, heeft Transparency International resultaten van een survey onder 35.000 voetbalfans in meer dan 20 landen gepubliceerd. Hieruit bleek dat gemiddeld 83% van de voetbalfans geen vertrouwen meer heeft in Sepp Blatter als president van de FIFA; in Nederland is dit zelfs 93%.

In de bijbehorende persverklaring roept TI daarom opnieuw om aftreden van Blatter en uitstel van de verkiezingen van morgen. Hierbij wordt gerefereerd aan de aanbevelingen die eerder door TI zijn gedaan in het ‘Safe Hands‘ rapport, over het vergroten van transparantie en integriteit bij de FIFA. Deze ontwikkelingen bewijzen dat TI in 2011 aan het juiste eind trok toen het in dat rapport eiste dat onderzoek naar verleden zou worden gedaan.

Jurisdictie en opsporingsbevoegdheden

De VS claimt jurisdictie over de corruptiefeiten die de FIFA-officials ten laste gelegd worden. Deze ruime jurisdictie kan verklaard worden in de nationaliteit van enkele van de verdachten, maar ook vanwege verblijf en vergadering in Amerika en het gebruik van Amerikaanse banken. Deze ruime opvatting ten aanzien van corruptie kennen we van de Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) van de USA. Zoals TI-NL keer op keer benadrukt, strekt de jurisdictie van de Securities and Exchange Commission (SEC) en Amerikaanse justitie (gezamenlijk handhavers van de FCPA) zich uit tot niet-Amerikaanse (rechts)personen, wanneer zij direct of indirect op Amerikaans grondgebied hun bijdrage leveren aan omkoping buiten de VS.

De bevoegdheden van deze organen geven aanzienlijk meer mogelijkheden dan wanneer een sportorganisatie zelf onderzoek doet/instelt zoals bijvoorbeeld de ethische commissie van FIFA of het onderzoek door de commissie Garcia (waarvan het rapport nog steeds niet (volledig) is vrijgegeven). Corruptie is moeilijk te bewijzen en er zijn speciale bevoegdheden voor nodig die sportorganisaties niet hebben; effectieve internationale samenwerking is essentieel (zoals nu blijkbaar is gelukt tussen Zwitserland en de USA).

Sponsoren en de business case

In november en december berichtte TI-NL over zorgen van sponsoren Sony en Coca Cola over de corruptie aantijgingen met betrekking tot de FIFA. De Volkskrant vermeldde gisteren dat inmiddels alle sponsoren de FIFA oproepen meer transparantie te betrachten bij hun activiteiten. Deze oproep is overigens begrijpelijk.

Zoals bekend werkt de business case van sponsoren twee kanten op. Sponsoren laten zich in met sport, en organisaties zoals de FIFA, omdat men wil dat die ‘samenwerking’ positief afschijnt op het bedrijf en de verkoop en bekendheid stimuleert. Nu er door dit soort schandalen sprake van het tegenovergestelde effect (wat ook in geld uit te drukken is), is er een business case nu om FIFA onder druk te zetten.

Het wordt tijd dat FIFA de business case inziet dat het tijd wordt om Blatter uit de organisatie te zetten, omdat op een gegeven moment de inkomsten vanuit (legitieme) sponsoren onder druk zullen komen te staan.

Sport is business

Geconcludeerd mag worden dat sportorganisaties dermate belangrijk zijn (zowel financieel, als publieke belangstelling), dat zij dezelfde aandacht moeten besteden en voorzorgsmaatregelen moeten nemen ter preventie en bestrijding van corrupties, als grote bedrijven.