Amsterdam, 26 juni 2015 – Begin juni 2015 is het Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) voortgangsrapport 2015 uitgekomen. Het EITI is een initiatief dat transparantie bevordert in de delfstoffenwinning. Deze industrie bestaat uit bedrijven die grondstoffen uit de bodem halen, zoals de mijnbouw, aardolie en aardgas.

Het voortgangsrapport verschijnt jaarlijks en betreft het verbeteren van transparantie en het beheer van natuurlijke hulpbronnen in EITI landen. Het rapport houdt bij hoeveel en welke landen het EITI kader hebben geïmplementeerd en welke landen daar nog mee bezig zijn. De afgelopen jaren is het aantal landen dat dit kader heeft geïmplementeerd gestegen, met als positief gevolg dat deze landen een bredere en verdergaande openbaarmaking van informatie hebben. Op dit moment hebben 48 landen het EITI kader geïmplementeerd, waarvan 31 landen inmiddels aan alle vereisten van dit kader voldoen. Nederland behoort vooralsnog niet tot de groep landen die aan alle eisen voldoet.

Het EITI kader

Het EITI kader is een wereldwijd transparantiekader voor het verbeteren van het beheer van natuurlijke hulpbronnen. Onder transparantie wordt openheid en openbaarmaking van activiteiten verstaan. Het kader bestaat uit zeven vereisten waaraan moet worden voldaan:

1. Een effectief toezicht door een groep van verschillende stakeholders.
2. Een tijdige publicatie van EITI rapporten door het betrokken land.
3. EITI rapporten dienen contextuele informatie over de delfstoffenwinning te bevatten.
4. In EITI rapporten dient de overheid de opbrengsten van de delfstoffenwinning volledig openbaar te maken evenals alle materiele betalingen aan de overheid door olie, gas en mijnbouw bedrijven.
5. Een geloofwaardig proces met betrekking tot het rapporteren, omkleed met voldoende waarborgen, waarbij internationale standaarden worden toegepast.
6. EITI rapporten dienen te begrijpen zijn, actief te worden gepromoot, publiek toegankelijk te zijn en dienen bij te dragen aan het publieke debat.
7. De groep stakeholders onderneemt stappen om de impact en de uitkomsten van de EITI implementatie te bespreken en de verbeteringen toe te passen.

Implementatie

Voor het verbeteren van het beheer van natuurlijke hulpbronnen is het belangrijk dat landen het EITI kader implementeren. Landen die het EITI kader implementeren beloven alle betalingen van bedrijven en inkomsten van de overheid uit olie, gas en mijnbouw voor het publiek zichtbaar te maken en beschikbaar te stellen ter verificatie. Het doel is burgers te beschermen tegen conflicten, armoede en corruptie in de grondstoffensector, door transparantie van het beheer van natuurlijke hulpbronnen te vergroten en verantwoording in de delfstoffenwinning te verbeteren. Het initiatief maakt het moeilijker voor bedrijven en individuen om verborgen betalingen te verrichten. Dit houdt dus ook in dat overheden moeten bijhouden en publiceren hoeveel ze ontvangen van grondstofbedrijven, op een nationaal, maar ook lokaal niveau.

Voor het controleren en beoordelen van de implementatie van het EITI kader is er een stakeholder groep opgesteld, die bestaat uit overheden, bedrijven, investeerders en organisaties. Tot nu toe hebben maar twee Europese landen het EITI kader geïmplementeerd, te weten Noorwegen en Albanië. Het Verenigd Koninkrijk en Oekraïne zijn kandidaat, wat wil zeggen dat ze de EITI aan het implementeren zijn, maar dat nog niet aan alle vereisten is voldaan.

Veel andere landen zijn “ondersteunende overheden”. Dit zijn landen die financiële, politieke en technische steun bieden. Hieronder vallen bijvoorbeeld Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Australië en Canada. De enige officiële verantwoordelijkheid van deze landen is het initiatief publiekelijk te onderschrijven. Het initiatief van EITI moedigt deze regeringen daarbij wel aan om meer te doen en stimuleert daarnaast bedrijven om het initiatief te steunen. Het implementeren van het EITI kader is dus niet verplicht, maar wordt wel aangemoedigd.

Nederland heeft het EITI kader dus zelf nog niet geïmplementeerd, maar is daar wel mee bezig. Het Kabinet werkt aan de voorbereiding voor implementatie van EITI in Nederland met als inzet dat Nederland rond de jaarwisseling kandidaat-lid van EITI wordt. Nederland is sinds het begin van het initiatief nauw betrokken geweest met onder andere financiële ondersteuning, de detachering van een medewerker in het EITI secretariaat en heeft de oproep gedaan aan landen met een belangrijke grondstoffensector om het EITI kader te implementeren.

Het merendeel van de landen die het EITI kader volledig hebben geïmplementeerd ligt in Afrika. Ook Irak, Rusland en Mongolië hebben het kader volledig geïmplementeerd.

Europese Unie

De Europese Unie heeft in 2013 nieuwe regels opgesteld waardoor bedrijven in de gas, olie, houtkap en mijnbouw sector betalingen die groter zijn dan € 100.000 openbaar moeten maken in elk land waar zij actief zijn. De Accounting en Transparantie richtlijnen dwingen EU-lidstaten uiterlijk juli 2015, respectievelijk november 2015 de regels implementeren in nationale wetten. Deze richtlijnen verplichten beursgenoteerde instellingen jaarlijks te rapporteren over inspanningen op het gebied van diversiteit, milieu en zaken als corruptiebestrijding en mensenrechten.

In Nederland zijn beleggingsondernemingen en kredietinstellingen al verplicht om zaken als aard en locatie van activiteiten, aantal werknemers en omzet te publiceren via CBCR. Met ingang van boekjaar 2016 gaat dit ook gelden voor grote ondernemingen in de houtkap- en mijnbouwsector, waardoor betalingen aan overheden voor belastingen, royalty’s en productierechten moeten worden gepubliceerd.