Amsterdam, 3 december 2015 – De klokkenluider die misstanden op de vliegbasis Eindhoven aan het licht bracht, is volledig gerehabiliteerd. Dat meldde minister Hennis van Defensie gisteren. De luchtmachtkapitein onthulde dat piloten van het 336 squadron uit Eindhoven eigenlijk niet over de benodigde capaciteiten beschikten om Herculesvliegtuigen te besturen, maar dit wel deden. 

De kapitein meldde in 2013 de misstanden aan de Onderzoeksraad Integriteit Overheid die daarop de Onderzoeksraad voor Veiligheid inschakelde om onderzoek te doen naar de beweringen. Uit het onderzoek bleek dat de gemelde veiligheidstekorten niet meer actueel zijn, maar ten tijde van de melding in april 2013 wel. De grenzen van de veilig werken zijn de afgelopen jaren door de uitzenddruk regelmatig opgezocht. Zo voldeden vliegers bij uitzending niet altijd aan de eisen en voldoet de Koninklijke Luchtmacht niet aan de militaire luchtvaarteisen van Defensie. Ook werd de luchtvaartwet overtreden toen magnesiumfakkels in het ruim werden vervoerd met het personeel, terwijl deze zeer licht ontvlambaar zijn en onder ‘munitie’ vallen. Tot slot zou er af en toe gevlogen zijn door personeel onder de invloed van alcohol.

Na deze openbaringen werd de kapitein ten onrechte zijn vliegerstatus ontnomen, ziek gemeld, van uitzending gehaald en als psychiatrisch patiënt weggezet, zo blijkt uit het rapport van de Onderzoeksraad Integriteit Overheid. Het is niet voor het eerst dat een klokkenluider binnen defensie wordt weggezet als psychiatrisch patiënt; ook Fred Spijkers, klokkenluider in de landmijnenaffaire, werd ten onrechte in een psychiatrisch onderzoek omschreven als paranoïde en schizofreen. Twaalf jaar later zou blijken dat Defensie het onderzoek vervalst had.

De kapitein die de onthullingen over de vliegbasis in Eindhoven deed, wordt nu volledig gerehabiliteerd op advies van de Onderzoeksraad Integriteit Overheid. Vorige maand werd hier ook op aangedrongen door SP-kamerlid Jasper van Dijk tijdens de bespreking van de defensiebegroting in de Tweede Kamer. Van Dijk vond dat de rehabilitatie van klokkenluiders bij Defensie te lang duurde en dat klokkenluiders die hun loopbaan op het spel zetten daarvoor beloond moeten worden.

Het is de bedoeling dat door het nieuwe Wetsvoorstel Huis voor Klokkenluiders de positie van klokkenluiders, zowel in de publieke als in de private sector, verbeterd wordt. Dit wetsvoorstel ligt momenteel voor de tweede maal voor aan de Eerste Kamer, die naar verwachting binnen enkele maanden over het voorstel zal stemmen. TI-NL heeft nog enkele essentiële kritiekpunten op het voorstel, waarover u hier meer kunt lezen.

Ook mogelijk belangenverstrengeling

Naast de behandeling van de klokkenluider was er veel kritiek van de Onderzoeksraad op de manier waarop de misstanden aangepakt zouden worden. De Militaire Luchtvaartautoriteit is verantwoordelijk voor de aanpak van dit soort praktijken. De directeur van deze autoriteit, kolonel Bas Pelleman, was van 2009 tot 2013 commandant van de vliegbasis in Eindhoven. Dit zou volgens het rapport tot belangenverstrengeling kunnen leiden, aangezien hij volgens criticasters zelf verantwoordelijk was voor de ‘janboel’ bij het 336 squadron.

Voorzitter Anne-Marie Snels van de militaire vakbond AFMP stelt dat de minister ‘nooit mag toestaan dat degene die al die misstanden heeft laten gebeuren dezelfde is als die nu veranderingen moet doorvoeren’. Om dit te ondervangen heeft Defensie besloten de inhoudelijke beoordeling van de verbeterpunten over te laten aan de plaatsvervanger van de kolonel.