Amsterdam, 13 januari 2016 – In Frankrijk is men sinds afgelopen jaar bezig een nieuwe anti-corruptiewet op te stellen om grensoverschrijdende corruptie tegen te gaan. Tot op heden was de aandacht van de Fransen voor buitenlandse corruptie beperkt en werden Franse bedrijven amper aangepakt door Franse justitie. Dit heeft al meermaals geleid tot hoge boetes onder de Amerikaanse Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) en felle kritiek van de OESO. De nieuwe wet zal een grote stap vooruit moeten worden.
Huidige situatie Frankrijk
Momenteel beperkt de Franse wetgeving openbaar aanklagers in hun mogelijkheden internationale corruptiezaken te onderzoeken. Uit onderzoek van de Group of States Against Corruption (GRECO), het anti-corruptieorgaan van de Raad van Europa, blijkt dat de Franse wetgeving sterke beperkingen stelt op zaken met een internationale dimensie.
Ten eerste mogen de Franse autoriteiten buitenlandse corruptie pas onderzoeken wanneer zij om hulp worden gevraagd door buitenlandse autoriteiten. Ten tweede mag dit alleen wanneer er een aangifte is van het slachtoffer, of op basis van een rapport van het land waar de corruptie heeft plaatsgevonden. Ten derde wordt de Franse openbaar aanklager niet in staat gesteld om Franse bedrijven te vervolgen voor het omkopen van Franse overzeese ambtenaren. De combinatie van deze voorwaarden zorgt er voor dat Franse autoriteiten in praktijk vaak niks kunnen beginnen.
GRECO vroeg zich naar aanleiding van het onderzoek hardop af “why, despite the economic weight of France and its close historical links with certain regions of the world considered to be rife with corruption [the former French colonies in Africa], it has not yet imposed any penalties for bribing foreign public officials.” Ook Transparency International sloot zich bij dit standpunt aan: “As a leading economy, France should ensure that its cross-border investigations of bribery and financial crimes are properly resourced, independent and supportive of mutual legal assistance,” aldus Jana Mittermaier, hoofd van Transparency International EU.
Het voorstel
In maart van 2015 werd gehoor gegeven aan deze kritiek toen de Franse Minister van Financiën Michel Sapin een voorstel deed voor een nieuwe anti-corruptiewet. Het voorstel werd destijds door het lagerhuis (Assemblée Nationale) aangenomen, maar in het hogerhuis (Sénat) werd de wet in de eerste lezing afgewezen. De Sénat was het niet eens met drie artikelen, waardoor er een parlementaire discussie plaats zal moeten vinden met de Assemblée Nationale. Verwacht wordt dat de wet in de loop van 2016, al dan niet met enkele relatief kleine aanpassingen, in werking zal treden.
Het eerste voorstel lijkt sterk beïnvloed te zijn door de Amerikaanse Foreign Corrupt Practices Act en de Britse Bribery Act. In het voorstel wordt onder andere gesproken over een monitoringsysteem waarbij een autonoom orgaan in het leven wordt geroepen met aanzienlijke competenties.
Verder moeten internationaal opererende Franse bedrijven en buitenlandse bedrijven opererend in Frankrijk een anti-corruptie compliance programma opzetten. Het ontbreken hiervan zal strafbaar worden gesteld. De hoop is dat deze maatregel bedrijven zal stimuleren effectief controle te houden over hun eigen handelen. Een vergelijkbare constructie bestaat in de Verenigde Staten. Dit alles zal moeten worden ondersteund door een set serieuze sancties.
Overigens heeft Frankrijk op harde wijze van de FCPA van de Verenigde Staten kunnen leren. Vanwege het gebrek aan Franse actie met betrekking tot buitenlandse omkoping hebben de Amerikanen onder de FCPA al regelmatig hoge boetes aan Franse bedrijven opgelegd. In totaal betaalden de Franse bedrijven Technip, Alcatel, Total en Alstom een som van $1,65 miljard aan boetes. Daarmee is de FCPA-boetesom van de Franse bedrijven het hoogste. Ook in individuele zaken scoren de Fransen hoog: van de top 10 grootste schikkingen onder de FCPA waren er drie met Franse bedrijven.
Conclusie
Naar verwachting zal Frankrijk in 2016 eindelijk het imago van lakse corruptiebestrijder van zich af kunnen schudden. De komende maanden zal er een debat plaatsvinden in het Franse parlement, waarna de wet in werking zal kunnen treden in de loop van het jaar. Als de wet daadwerkelijk een vertaling wordt van het ambitieuze voorstel, zal Frankrijk eindelijk grensoverschrijdende corruptie aan kunnen pakken. Hopelijk kan met de strenge monitoring en de bijbehorende verplichte complianceprogramma’s buitenlandse corruptie worden teruggedrongen. Of het zo extensief zal worden als de Amerikaanse FCPA zal in de praktijk moeten blijken, maar een vooruitgang ten opzichte van de huidige situatie is het al gauw. Transparency International houdt via het jaarlijkse rapport ‘Exporting Corruption‘ zicht op dit dossier.