Amsterdam, 2 februari 2016 – Gisteren vond de eerste voorverkiezing voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen plaats, de caucus in Iowa. Hieruit werd duidelijk dat de strijd bij de Democraten, tussen voormalig Minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton en senator Bernie Sanders, ongekend spannend is. Waar Clinton lang ruim aan kop ging in de peilingen lijkt de race opeens alles behalve gelopen. Sanders heeft een geweldige comeback gemaakt sinds het eind van 2015. In de polls voor New Hampshire, de volgende staat die zal gaan stemmen over kandidaten, staat Sanders zelfs ruim boven Clinton. Waar Sanders veel stemmers voor zich wint met zijn anti-Wall Street-boodschap, zijn het juist de connecties met Wall Street die een probleem kunnen vormen voor Clinton. Kan zij het beeld dat ze goede vriendjes is met de financiële sector van zich af schudden?

De regulering van Wall Street

Een van de centrale issues voor Democratische kiezers is hoe om te gaan met de weinig gereguleerde financiële sector en de sterke positie van Wall Street in de politiek. De financiële crisis van 2008 liet zien dat de vrije marktwerking in het bankwezen ernstige tekortkomingen had. In 2010 werd daarom de Dodd-Frank Act geïntroduceerd, waarmee werd gevraagd om meer transparantie van financiële dienstverleners. Ook maakte de Act het mogelijk voor de overheid meer toezicht te houden. Toch zien velen de Dodd-Frank Act als een begin van een reeks hervormingen. Er is nog veel werk aan de winkel om de risico’s in de financiële dienstverlening te verminderen.

Ook Clinton besteedt daarom in haar campagne veel aandacht aan een mogelijk hardere aanpak van de financiële sector in geval van risicovol gedrag. “Our banking system is still too complex and too risky… While institutions have paid large fines and in some cases admitted guilt, too often it has seemed that the human beings responsible get off with limited consequences – or none at all, even when they’ve already pocketed the gains,” zo omschrijft Clinton het probleem op haar website. De doelen die zij stelt zijn onder andere het voorkomen dat banken te groot en te risicovol worden om te managen, het opleggen van een tarief op basis van het formaat en het risico van een bank, en het vervolgen van individuen die in de financiële sector de wet overtreden.

Maar de effectiviteit van regulering hangt altijd af van de politieke wil om deze strikt na te leven en dat is waar het volgens velen aan schort bij Clinton. De maatregelen zullen slechts beperkte effecten hebben, zeker omdat Clinton Wall Street centraal heeft staan in haar economisch beleid. De verwachting is dat ze de financiële sector zijn gang zal laten gaan zolang dit goed gaat. Dit was ook het geval in het beleid dat Bill Clinton er op na hield: er was zelfs deregulatie van de financiële sector tijdens zijn presidentschap.

Wall Street goede inkomstenbron

Dat Hillary er nauwe banden op nahoudt met Wall Street kan worden afgeleid uit een aantal gegevens. Zo ontving zij tussen 2005 en 2013 $2,2 miljoen voor verschillende voordrachten die zij gaf aan Goldman Sachs. In 2013, toen zij in februari aftrad als Minister van Buitenlandse Zaken, gaf Hillary ten minste 40 speeches aan grote bedrijven en banken voor $225.000 per speech. Daarmee zou zij dat jaar $3,15 miljoen hebben verdiend. Volgens Clinton zelf was er absoluut geen sprake van belangenverstrengeling tijdens het spreken bij grote bedrijven: “Absolutely not. I took them on when I was a senator.” Ook werden de speeches gegeven voor een uiteenlopend publiek en niet alleen voor banken: “I gave speeches to a wide array of groups, from healthcare groups to auto dealers and many, many more.”

Een ander gegeven dat de link met Wall Street duidelijk maakt, is het aantal donaties dat zij voor haar campagne ontvangt uit de financiële sector. Eind september 2015 kwam de Washington Post met een onderzoek naar het donatienetwerk van de Clinton’s. Hieruit bleek dat zij voor de verkiezingen van 2016 tot dan toe $6,42 miljoen had ontvangen van de financiële sector. Volgens de organisatie Open Secrets ontving Clinton dan ook het meeste geld van de financiële sector van alle kandidaten, zowel van commerciële banken, verzekeraars, en investeringsmaatschappijen. Naast directe donaties mengen bedrijven van de Wall Street groep zich ook in de donaties door fundraisers te organiseren voor Clinton. Sinds Clinton heeft aangekondigd zich kandidaat te stellen voor het presidentschap, zijn er 31 fundraisers georganiseerd door Wall Street bedrijven, een opvallend hoog aantal.

De tweestrijd

Door haar goede banden met vele bedrijven op Wall Street zit Clinton met een probleem opgezadeld. Aan de ene kant moet zij kiezers voor zich zien te winnen en te houden door streng te kijken naar de financiële sector en beloftes te maken over nieuwe regulering. Veel Amerikanen, en ook de activistische tak van de Democratische partij, willen niets liever dan dat de zelfverrijking en risicocultuur op Wall Street aan banden wordt gelegd. Aan de andere kant is zij voor haar campagne financieel voor een groot deel afhankelijk van banken en investeringsmaatschappijen. Daarmee blijven veel Amerikanen met de vraag zitten of Clinton daadwerkelijk Wall Street zal aanpakken wanneer ze die kans krijgt.

Clinton treft het ook niet dat ze een opponent heeft wiens meest belangrijke boodschap is dat hij Wall Street wil opbreken en reguleren.“Greed is not good. In fact, the greed of Wall Street and corporate America is destroying the very fabric of our nation,” aldus Sanders. Banken die “too big to fail” zijn, zijn volgens Sanders ook “too big to exist” en moeten daarom worden opgebroken. Verder moet er effectieve regulering worden aangebracht door het Congres, waarbij het volgens Sanders van belang is de invloed van Wall Street terug te dringen: “They have too much economic power and they have too much financial power over our entire economy.”

Sanders brengt de tweestrijd waar Clinton mee zit maar wat graag onder de aandacht. Afgelopen donderdag sprak Sanders in een rally in Iowa scherp over de afwezigheid van Clinton in de staat die als eerste de voorverkiezingen ingaat: “My opponent is not in Iowa tonight. She is raising money from a Philidelphia investment firm.” Ook in de uitgezonden debatten zet Sanders Clinton regelmatig voor het blok met haar Wall Street-donaties: “Why do they make millions of dollars of campaign contributions? They expect to get something. Everybody knows that.” In een recent reclamespotje gaat Sanders zelfs verder door te stellen: “The truth is, you can’t change a corrupt system by taking its money.”

Het zal voor Clinton belangrijk zijn om het beeld dat ze zo verbonden is met Wall Street van zich af te schudden, zeker wanneer zij ook de gewone Amerikaan voor zich wil winnen. Over het algemeen heeft Wall Street geen positieve connotatie onder burgers en haar banden met de financiële sector tasten haar geloofwaardigheid aan wanneer zij het over regulering van diezelfde sector heeft. Wanneer zij het kandidaatschap van de Democratische Partij zou winnen, zal zij het op moeten nemen tegen een Republikeins kandidaat die naar alle waarschijnlijkheid ook kritisch is over Wall Street: zowel Cruz als Trump zijn geen grote voorstanders van de huidige financiële sector. Tot op heden lijkt dat besef nog te moeten komen, zo blijkt uit recente uitspraken van Clinton’s adviseurs. Gevraagd naar de negatieve politieke effecten van Clinton’s connecties met Wall Street, beargumenteerde haar adviseurs dat deze minimaal zouden zijn ‘omdat ze nooit actie heeft ondernomen in ruil voor deze donaties en haar acties in haar voordeel zouden spreken’. Of de Amerikaanse kiezer dat net zo ziet, is de vraag.