Amsterdam, 3 februari 2016 – Afgelopen weekend werd de 19-jarige veldrijdster Femke van den Driessche betrapt met een motortje in een van haar fietsen op het WK veldrijden in Zolder. De fiets met het motortje werd gevonden in haar materiaalpost bij controle tijdens de wedstrijd. Daarmee kwam het eerste geval van mechanische doping aan het licht in de top van de wielersport. Al langer bestonden er vermoedens over mogelijke mechanische doping in de wielersport, maar deze vermoedens bestonden vooral bij wedstrijden op de weg. Nu blijkt dus dat het wel degelijk kan worden gebruikt.

De fiets werd gecontroleerd door de Union Cycliste Internationale (UCI), de wereldwijde fietsbond. Bij het WK in Zolder maakte de UCI gebruik van een nieuw, ingenieus systeem om mechanische doping op te sporen. Toen de ingenomen fiets uit elkaar werd gehaald, kwamen er elektrische kabels uit de buis onder het zadel. Bij de trapas bleek het motortje te zitten. “We hebben mechanische fraude vastgesteld. Onze commissarissen, die controles uitvoeren tijdens de wedstrijd, hebben het ontdekt,” zo legt UCI-coördinator Peter van den Abeele uit. “Het is voor de UCI de eerste maal dat zo’n technologische fraude wordt vastgesteld.” De UCI zegt geschrokken te zijn van de bevindingen: “Zoiets verwacht je niet. Toch zeker niet in het veldrijden. Het is voor ons ook wel een domper. Onze voorzitter was er ook niet goed van. De meeste mensen zijn verbouwereerd.”

Van den Driessche

Van den Driessche ging in Zolder als een van de favorieten van start bij de beloften. Al eerder werd zij Belgisch en Europees kampioen in de klasse onder de 23 jaar. Van den Driessche ontkende dat de gevonden fiets van haar was: “Het is mijn fiets niet, het is de fiets van een vriend. Hij heeft hem na vorig seizoen van mij gekocht, het is identiek dezelfde fiets als waar ik mee rijd. Die vriend heeft het parcours verkend met mijn broer en had de fiets tegen de vrachtwagen gezet. Een van mijn mecaniciens moet gedacht hebben dat het mijn fiets was en heeft die schoongemaakt en meegenomen,” aldus de renster. Ondanks haar ontkenning moet de Europees kampioene vrezen voor een lange schorsing en het einde van haar wielercarrière. De UCI kan een schorsing opleggen van minimaal zes maanden zonder maximum. Wielerlegende Eddy Merckx liet al weten een levenslange schorsing te steunen voor renners die zich schuldig maken aan mechanische doping.

Dat Van den Driessche wordt betrapt, heeft sommigen niet verbaasd. Volgens Sporza-journalist Karl Vannieuwkerke had de UCI haar al een tijd in het vizier: “Haar fiets zou al een paar maanden een topic zijn in het veldritwereldje.” Veldrijdster Sabrina Stultiens zegt achteraf de fiets al verdacht te hebben gevonden: “Eén van haar ploeggenoten liet mij een foto van haar ‘gedopeerde’ frame zien en het was duidelijk dat de onderbuis van de betrapte fiets breder was dan haar andere fietsen. Precies op de plek waar het motortje bleek te zitten.” In november baarde Van den Driessche al opzien toen zij in de Koppenbergcross haar concurrentie met gemak voorbij streefde op een van de beruchtste bulten in het parcour. Over een bult van zeshonderd meter reed ze haar concurrentes op ongeveer tien seconden afstand. Of dit daadwerkelijk met behulp van mechanische doping is gebeurd kan niet bewezen worden maar opmerkelijk was het zeker. Maud Kaptheijns die tweede werd bij de Koppenbergcross had ook al haar vermoedens: “Ik heb vanaf de cross op de Koppenberg altijd al gezegd en gedacht dat ze daar iets deed wat niet kan.”

Mechanische doping in de wielersport

Nu het eerste geval van mechanische doping in de wielersport aan het licht is gekomen, vragen velen zich hardop af of dit vaker voorkomt in het veldrijden en wellicht ook in het wielrennen. Veldrijder Sven Nys reageerde aangeslagen op de onthullingen: “Er werd vaak meewarig gedaan en al lachend gesteld dat een straffe renner ‘met een brommerke reed’, maar nu is het de realiteit. Dit kan de sport echt wel missen als kiespijn.” Ook wereldkampioen veldrijden Wout van Aert was verbaasd: “Ja, ik ben heel aangedaan door dit bericht, en wist niet dat zoiets omging in onze sport.”

Onder renners op de weg bestaat ook al langer het vermoeden dat er renners zijn met mechanische doping in de fiets. Een van de eerste verdachte gevallen was toen de Zwitser Fabian Cancellara in de Ronde van Vlaanderen van 2010 met gemak wegfietste bij concurrent Tom Boonen om vervolgens de wedstrijd met overmacht te winnen. Naderhand was er veel speculatie over een motortje, maar bewijs ontbrak en Cancellara ontkende alle beschuldigingen. Ook wielrenner Ryder Hesjedal werd lang verdacht van het gebruik van een motortje in de Vuelta van 2014. Toen Hesjedal onderuit was gegaan bleef zijn achterwiel opvallend genoeg doordraaien terwijl de fiets op de grond lag. Ook toen werd er geen bewijs van een motortje gevonden. Tour de France-winnaar Bradley Wiggins vermoedt al jaren dat er gebruik wordt gemaakt van mechanische doping: “Ik ben er zeker van dat dit in het verleden nog al gebeurd is, maar dat ze het motortje gewoon niet gevonden hebben,” aldus Wiggins.

Wake-up call voor de UCI

Met de vondst van het motortje bij Van den Driessche wordt de aandacht gevestigd op weer een nieuwe manier om vals te spelen in de wielersport. Maar dat het eindelijk aan het licht komt, is een positieve ontwikkeling. “Het is goed dat ze zo’n motortje gevonden hebben, want ze waren er nu al vijf jaar naar op zoek,” zo stelt Wiggins. UCI-voorzitter Brian Cookson ziet ook de positieve kant van het verhaal in: “Deze zaak bewijst dat het een mogelijkheid is. Dat is een grote stap voorwaarts. De boodschap is: we zullen erachter komen, vroeg of laat.”

Bij het WK veldrijden maakte de UCI gebruik van een nieuwe technologie. Volgens Bobbie Traksel, voorzitter van de atletencommissie van de UCI, werden er zaterdag in no-time ongeveer zestig fietsen gecontroleerd met behulp van een draagbare scanner: “Middels een kleine scanner die op een iPad wordt aangesloten kan de UCI razend snel een fiets op mechanische doping controleren. Binnen een minuut zie je of er gefraudeerd is. Zo kan men straks heel gemakkelijk in de Tour de France een groot deel van het peleton checken.”Cookson geeft aan dat de UCI meer controles uit wil voeren: “We willen ook meer gaan testen. En effectiever met betere technologie.” De zaak van Van den Driessche kan dus echt een wake-up call zijn voor de UCI. Het gemak waarmee de motortjes worden opgespoord zal renners ook ontmoedigen deze te gebruiken. Op deze manier kan de wielersport weer een stukje ‘schoner’ worden gemaakt.