Amsterdam, 14 maart 2016 – Na de schikking van VimpelCom vorige maand is de top 10 lijst van gestrafte bedrijven door de Amerikaanse Department of Justice (DOJ) en Security and Exchange Committee (SEC) op grond van de FCPA weer een Nederlands bedrijf rijker.
Drie van de top tien FCPA-zaken betreffen Franse bedrijven. Het mag daarom niet verbazen dat Frankrijk met een eigen wet komt om grensoverschrijdende corruptie tegen te gaan. Met VimpelCom staan nu ook twee (gedeeltelijk) Nederlandse bedrijven in de lijst. Het Duitse Daimler valt hiermee uit de top tien, waardoor Duitsland nog maar één plaats inneemt.
Omdat de DOJ begin februari 2016 het onderzoek naar SBM opnieuw geopend heeft, zou het aantal Nederlandse bestrafte bedrijven kunnen oplopen naar drie. De DOJ zou al enkele informatieverzoeken hebben gedaan in dat onderzoek, maar geeft verder nog geen informatie vrij.
Grootste boete o.g.v. de FCPA
De grootste FCPA boete is nog steeds de schikking die Siemens betaald heeft in 2008. In totaal is in de top tien voor $4.65 miljard aan schikkingsbedragen betaald, hetgeen uitkomt op een gemiddelde van $465 miljoen per zaak. Het gaat hier alleen om de in de VS betaalde boetes, andere boetes zijn buiten beschouwing gelaten.
1. Siemens (Duitsland): $800 miljoen in 2008.
2. Alstom (Frankrijk): $772 miljoen in 2014.
3. KBR / Halliburton (VS): $579 miljoen in 2009.
4. BAE (VK): $400 miljoen in 2010.
5. Total SA (Frankrijk) $398 miljoen in 2013.
6. VimpelCom (Nederland) $397.6 miljoen in 2016.
7. Alcoa (VK) $384 miljoen in 2014.
8. Snamprogetti Netherlands B.V. / ENI S.p.A (Nederland/Italië): $365 miljoen in 2010.
9. Technip SA (Frankrijk): $338 miljoen in 2010.
10. JGC Corporation (Japan) $218.8 miljoen in 2011.
Corruptiebestrijding als “cash cow”
Onlangs verscheen in de Global Anti-Corruption Blog een betoog waarin wordt afgerekend met de heersende gedachte dat de FCPA als “cash cow” gebruikt wordt door de Amerikaanse autoriteiten. De auteur baseert dit op twee argumenten: de boetes lijken hoog, maar maken slechts een zeer klein deel uit van het totale budget van de VS overheid, en er is een gebrek aan bewijs dat DOJ en SEC werknemers structurele stimulansen hebben hoge opbrengsten te genereren, noch de professionele achtergrond hun gestelde taak in opbrengst-termen te beschouwen.
Of deze argumenten steek houden, valt te bezien. Andere auteurs nemen een diametrale positie in, die gebaseerd lijkt op meer concrete uitlatingen van diverse personen, zoals voormalig DOJ aanklager Matthew Jacobs: “The Department of Justice has figured out that conducting investigations of corporations is a lucrative business. This is the one area of government activity that actually brings money in rather than shoots money out. We’re talking about literally billions of dollars that the government is able to collect … as long as there’s a budget issue it’s not too cynical to say that … generating revenue is a factor in bringing these cases.”
In Nederland zal vanaf dit jaar meer geld (structureel 20 miljoen euro) besteed worden om witwassen en corruptie beter te bestrijden. Het Openbaar Ministerie (OM) en de FIOD. “Op basis van een businesscase van de FIOD is de verwachting dat dit leidt tot meeropbrengsten uit ‘afpakken’ op de begroting van Veiligheid en Justitie oplopend tot € 80 mln. in 2020”, schrijft minister van der Steur in november 2015 aan de Tweede Kamer.
Of we om dit resultaat te bereiken in Nederland ook de “cash-cow” methode zullen introduceren, valt te bezien. Met name op het gebied van jurisdictie verschilt de Nederlands wet van de Amerikaanse FCPA. Een omkopingsbedrag betaald in Amerikaanse dollars of indien er handelingen ter bevordering van omkoping hebben plaatsgevonden op Amerikaans grondgebied, zoals telefoongesprekken, mails of vergaderingen betreffende een omkoping kan voldoende zijn. In Nederland moet de link vele malen sterker zijn: actief of passief nationaliteitsbeginsel (de dader of slachtoffer heeft de Nederlandse nationaliteit) of het territorialiteitsbeginsel (de strafbare daad heeft zich afgespeeld op Nederlands grondgebied).
Lopende onderzoeken
Op dit moment zijn er 84 onderzoeken bekend die lopen onder de FCPA (data van 31/12/’15). Daarnaast zijn er nog 64 bedrijven waarvan vermoed wordt dat er een FCPA onderzoek naar ze loopt, maar omdat die geen uitspraak hebben gedaan over een mogelijk onderzoek, zijn die gegevens niet bevestigd. Omdat de data van 31 december 2015 is, staat SBM niet tussen het rijtje. Verder staan ook geen andere Nederlandse bedrijven op de lijst.
De landen waarin onderzoeken lopen zijn met name China (genoemd in ten minste 28 onderzoeken), Brazilië (genoemd in 18 onderzoeken), Rusland (genoemd in 8 onderzoeken) en India (genoemd in 6 onderzoeken). Ook deze cijfers zijn gebaseerd op data tot en met 31 december 2015. Het is opmerkelijk dat – gezien de top 10 van hoogste FCPA boetes – relatief weinig onderzoeken lopen naar Europese landen.