Amsterdam, 31 maart 2016 – De politie Eenheid Oost-Nederland is bezig met een groot witwas- en fraudeonderzoek bij vier stichtingen met gelieerde bedrijven die geld inzamelen voor goede doelen. Op verschillende plaatsen in Nederland en Duitsland zijn zoekingen verricht in woningen en bedrijven en er is beslag gelegd op diverse goederen.

Het onderzoek is gestart na meerdere meldingen van verdachte transacties en richt zich op de activiteiten van vier stichtingen met daaraan gelieerd vier bedrijven die geld inzamelen voor goede doelen. De meldingen zijn afkomstig van de bank waar de stichtingen en de gelieerde bedrijven rekeningen hebben lopen. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de gelden die zij binnenhaalden niet ten goede zijn gekomen aan de goede doelen. Concreet verdenkt de politie de verdachten ervan gefraudeerd te hebben met binnengekomen donaties.

Goede doelen zelf niet verdacht in fraudeonderzoek

Er zijn geen aanwijzingen dat de goede doelen waarvoor geld werd geworven op enige wijze betrokken zijn bij fraude of hier weet van hadden. De verdenkingen richten zich uitsluitend op de vier stichtingen en gelieerde bedrijven. Deze stichtingen zijn volgens de politie allemaal op een of andere manier met elkaar verbonden, bijvoorbeeld door gedeelde bestuurders of bedrijven die eraan gelieerd zijn. De stichtingen hebben een status als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI), wat betekent dat een organisatie zich voor minstens 90 procent moet inzetten voor het algemeen nut. Aan deze status zijn verschillende belastingvoordelen verbonden, zoals bijvoorbeeld de aftrekbaarheid van een gift.

Er zijn geen aanwijzingen dat andere goede doelen waarvoor geld werd geworven op enige wijze betrokken zijn bij fraude of hier weet van hadden.

Het fraudeonderzoek betreft bedrijven gevestigd in Deventer en Dieren, twee plaatsen in de provincie Overijssel. Ook zijn er zoekingen in Duitsland verricht, maar de politie kan nog niets zeggen over de link met Duitsland in het kader van het onderzoek, aldus een woordvoerder van de politie Eenheid Oost-Nederland.

Bij de zoekingen is gebruik gemaakt van een geldhond en werd beslag gelegd op diverse goederen waaronder administratie, auto’s, contant geld en onroerende zaken in Nederland en Duitsland. “Er is niemand aangehouden. Dat is ook niet gebruikelijk in dergelijke onderzoeken. We gaan allereerst met alle informatie die we hebben verzameld en in beslag hebben genomen verder onderzoek verrichten. We sluiten niet uit dat er aanhoudingen zullen volgen in het verloop van het onderzoek”, verklaart de politiewoordvoerder op RTV Oost.

Schatting: 92% donaties in verkeerde handen

Uit het eerste onderzoek van de politie blijkt dat slechts acht procent van de gelden ook daadwerkelijk ten goede zijn gekomen aan de goede doelen. NRC schrijft dat het bij elkaar zou gaan om de mogelijke verduistering van honderdduizenden tot miljoenen euro’s. Volgens de politie-eenheid Oost Nederland gaat het over grote bedragen maar moet uit de in beslag genomen administratie blijken om welke bedragen het exact gaat. “Dit gaat over een periode van vijf jaar waarin wij onderzoek hebben gedaan, daar is een hoop geld in omloop gegaan.”

Volgens de laatste financiële jaarverslagen hebben de stichtingen in één jaar ongeveer tussen de 300.000 en drie miljoen euro aan donaties ontvangen.

Gedupeerden

Er zijn veel mensen die in de afgelopen jaren geld hebben gedoneerd aan de stichtingen. Aan de hand van de in beslag genomen administratie gaat de politie achterhalen wie de gedupeerden zijn. Dat is ook de reden waarom de politie in een vroeg stadium van het onderzoek al naar buiten komt met de namen van deze stichtingen. Er hebben zich overigens tot op heden nog geen gedupeerden bij de politie gemeld.

Eerst gaat het team verder onderzoek doen naar hetgeen bij de zoekingen in beslag is genomen. Het gaat nu nog om een verdenking, op het moment dat het concreter wordt kunnen mensen zich melden, aldus de politie.

Een van de volgende stappen die de politie gaat nemen, is dat zij een deel van de mensen die de afgelopen jaren aan één van de vier stichtingen geld heeft gedoneerd, actief gaat benaderen. Dit zal gedeeltelijk persoonlijk gebeuren, maar voor een deel ook digitaal worden gedaan.

Verkiezingen VS

Ook op internationaal gebied leidt het gebrek van transparantie van stichtingen tot discussie. Eerder deze week publiceerde de website POLITICO een artikel over het gebruik van ANBI-achtige stichtingen in de VS voor campagnedoeleinden. De nonprofit ‘Conservative Solutions Project’ zou ongelimiteerde anonieme contributies krijgen waarmee ze onder andere televisie advertenties, onderzoeken en enquêtes  voor de verkiezingen bekostigden. Allemaal ten faveure van kandidaat Marco Rubio. Al eerder schreef TI-NL over deze zogenaamde 501(c)4-organisaties.

Overigens is het op grond van de belastingwet niet toegestaan dat een ANBI (“social welfare”) zich mengt in campagnepraktijken. Er wordt verscholen achter deze status, vanwege de gebrekkige transparantie die de wet vereist van dergelijke organisaties. En op het moment dat wel enige transparantie gegeven moet worden, is de race al gelopen.