Amsterdam, 9 maart 2016 – Recentelijk zijn bij drie Nederlandse voetbalwedstrijden afwijkende gokpatronen geconstateerd. Afgelopen zaterdag berichtte de KNVB naar aanleiding van een rapport van een Duitse kansspelhebber, dat er bovengemiddeld is gegokt op de erevisieduels FC Utrecht – Willem II en FC Twente – SC Cambuur. Eerder dit jaar kwam de veelvuldige inzet op de wedstrijd NEC – Willem II aan het licht. Toch is het van belang niet direct de conclusie te trekken dat bij een afwijkend gokpatroon per definitie sprake is van matchfixing.

Half januari speelde Willem II tegen NEC, een wedstrijd waar volgens de kenners opmerkelijke dingen gebeurden. Nadat de bal tegen de hand van een verdediger van Willem II aan werd geschoten, gaf de scheidsrechter een discutabele strafschop aan NEC. Later tijdens de wedstrijd werd een andere verdediger van Willem II weggestuurd na zijn tweede gele kaart, terwijl hij zijn tegenstander niet geraakt leek te hebben. De UEFA liet Willem II weten dat er geen aanleiding is voor nader onderzoek.

Wéér Willem II

Willem II wordt de laatste tijd veelvuldig genoemd waar het gaat om voetbalwedstrijden met afwijkende gokpatronen. Een tweetal weken geleden werd vastgesteld dat er voor het eerst matchfixing heeft plaatsgevonden in het Nederlands betaald voetbal tijdens een wedstrijd tussen FC Utrecht en Willem II (1-0) gespeeld in 2009. “Daarmee heeft het Nederlands voetbal zijn onschuld verloren”, zegt Gijs de Jong, operationeel directeur van de KNVB. Een week daarna werd wederom een afwijkend gokpatroon gevonden bij de wedstrijd FC Utrecht-Willem II. Een woordvoerder van de KNVB geeft aan dat dit “puur toeval” is geweest.

De aanvoerder van Willem II geeft aan geschrokken te zijn door de berichtgeving over de mogelijke betrokkenheid van Willem II in matchfixing.”Je speelt de wedstrijd in je hoofd af, er gebeurde vanalles maar geen dingen die je ons kunt verwijten”. De sponsoren van Willem II zijn minder ongerust en Hendrik Stiksma, van hoofdsponsor Tricorp, geeft aan dat hij onlangs zestig gasten in zijn skybox had waarbij niemand het over matchfixing of beïnvloeding van wedstrijden heeft gehad. Advocaat Danny Snijder, ook sponsor van Willem II, heeft aangegeven dat de club zich meer moet inspannen om matchfixing te voorkomen. Stiksma stelt dat er al op de juiste manier wordt gereageerd. “En als we erachter komen dat als we erachter komen dat een speler iets doet wat niet mag, dan moet hij hard gestraft worden”, aldus Stiksma.

Geen directe link met matchfixing

De KNVB houdt een slag om de arm en geeft aan dat er bij afwijkende gokpatronen niet direct een link gelegd mag worden met matchfixing. “Daarvoor is meer bewijs nodig”, stelde Wouter Boshuis, KNVB integrity officer in berichtgeving vanuit de bond. Een andere mogelijke verklaring voor afwijkende gokpatronen heeft te maken met de gunstige quotering op een wedstrijd. Als gokkers dit met elkaar delen via internet, kan de inzet op deze wedstrijd toenemen. Boshuis geeft aan dat alle signalen rondom matchfixing buitengewoon serieus genomen worden, omdat matchfixing een harde realiteit is geworden in de voetbalwereld.

Onderzoekers op het gebied van matchfixing vinden het goed dat de KNVB een voorbehoud maakt en pleiten voor het belang van voorzichtigheid bij het trekken van conclusies bij dergelijk afwijkend gedrag. Jurist, onderzoeker en bestuurslid van Transparency International Nederland, Gerke Berenschot, geeft in een artikel van NRC aan dat gokpatronen op het eerste gezicht vaak onverklaarbaar zijn. In dat geval is het zaak goed samen te werken met de gokbedrijven. Zij bezitten belangrijke informatie en kunnen het gokgedrag van de accounts analyseren en weten waar de gokkers gevestigd zijn. Daarnaast hebben ze de mogelijkheid overeenkomsten op te merken tussen de ip-adressen en e-mailadressen van de gokkers. Echter is er in diverse Europese landen, waaronder Nederland, een mismatch tussen kansspelaanbieders, bonden en toezichthoudende organisaties: “de informatie-uitwisseling verloopt stroef”, aldus Berenschot.

Ook Marjan Olfers, hoogleraar Sport & Recht en onderzoeker naar matchfixing, geeft in een artikel van de Provinciale Zeeuwse Courant aan dat er verschillende redenen ten grondslag kunnen liggen aan afwijkend gokgedrag en benadrukt het belang deze te erkennen. Om deze te kunnen onderscheiden en te beoordelen is diepgaande analyse nodig. Naast de quoteringen op gokkerblogs, kan er voorkennis zijn gedeeld zoals informatie over geblesseerde spelers. Ook is inzicht vanuit de geografische dimensie van groot belang. “Dat er in een bepaald gebied veel wordt gegokt op één bepaalde wedstrijd zou verdacht kunnen zijn”, stelt Olfers. Het is volgens haar niet ongewoon dat verdachtmakingen van matchfixing vaker aan het licht komen in Duitsland dan in Nederland. “Daar hebben ze een vrijere gokmarkt dan in Nederland. Vermoedelijk kun je er ook meer verdienen dan hier.”

Omslag gokmarkt

In sommige gevallen is er wel een directe verklaring waarom de gokmarkt omslaat. Berenschot wijst op de doelmannencrisis bij de kleine Engelse voetbalclub Alfreton Town in oktober 2014. Tijdens de voorronde van de FA Cup tegen Lincoln City raakt de laatste doelverdediger in fysiek goede staat geblesseerd en een middenvelder moet keepen. Onder andere BBC brengt het nieuws naar buiten en de gokmarkt reageert: er werd enkel ingezet op winst van Lincoln City. De gokkers krijgen gelijk, Lincoln wint met 5-1 van Alfreton Town. Van matchfixing is geen sprake – voor zover bekend.

Een ander treffend voorbeeld is de Belgische voetbalclub White Star Woluwe waar in 2013 een financiële crisis bestond en voetballers daardoor maandenlang niet konden worden uitbetaald. De spelers en technische staf besluiten in staking te gaan en niet te spelen in het duel tegen FC Brussels. Als gevolg van de staking speelt het juniorenteam van White Star Woluwe de wedstrijd en is het zo goed als zeker dat FC Brussels de wedstrijd zal winnen, zo vermoeden de gokkers. “Dit nieuws zorgt dan voor een plotse verandering op de gokmarkt, er wordt vanaf dan alleen maar geld ingezet op een zege van FC Brussels”, verteld Gerke Berenschot. Is dit dan een verdacht gokpatroon? Nee, hier was een aannemelijke verklaring voor, White Star Woluwe verloor deze wedstrijd met 3-0.

Verbeteren van informatie-uitwisseling

Voor de clubs, hun fans en alle betrokkenen, is het onaangenaam dat ze door afwijkende gokpatronen, direct in verband worden gebracht met matchfixing. Tegelijkertijd hopen we dat deze berichtgeving ook iets oplevert. Namelijk dat het bijdraagt aan de urgentie in Nederland om deze plaag in de sport te bestrijden. Van groot belang is diepgaande analyse van de verschillende mogelijke redenen ten grondslag aan afwijkend gokgedrag. Om mogelijke redenen aan het licht te brengen en te kunnen erkennen, is het noodzakelijk dat kansspelaanbieders, bonden en toezichthoudende organisaties hun informatie-uitwisseling verbeteren om gokpatronen te kunnen verklaren en matchfixing uiteindelijk tegen te kunnen gaan.