Amsterdam, 11 maart 2016 – Dinsdag kwam de Raad van Ministers van de EU tot een akkoord op het onderwerp van niet-openbare country-by-country reporting (CBCR), oftewel het delen van belastinginformatie tussen belastinginstanties van lidstaten. Daarmee komt een effectievere aanpak van belastingontwijking van bedrijven steeds dichterbij. De wetgeving zal er voor zorgen dat nationale belastinginstanties informatie ontvangen van multinationals over de belastingbetalingen in de verschillende lidstaten. Een dergelijke rapportageplicht bestond al voor financiële dienstverleners en bedrijven die zich bezig houden met het winnen van natuurlijke grondstoffen.
Niet-openbare CBCR
De richtlijn waar de Raad mee akkoord is gegaan is gebaseerd op de aanbevelingen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), waar 21 EU-lidstaten lid van zijn. In het najaar van 2015 stemde de leden van de OESO in met een pakket aanbevelingen om belastingontwijking van bedrijven effectiever aan te pakken, het zogenaamde Tax Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) pakket. Actiepunt dertien van het pakket stelt voor om bedrijven te laten rapporteren over hun belastingbetalingen aan de landen waarin zij opereren.
De rapportage is alleen verplicht voor bedrijven met een omzet van meer dan €750 miljoen. Dit zou betekenen dat het verplicht wordt voor 10 tot 15% van de multinationals, samen goed voor ongeveer 90% van de omzet. De rapportage zou moeten worden gedaan bij de nationale belastingautoriteiten, welke dan de informatie onderling uit kunnen wisselen. Het actiepunt bevat verder geen informatie over het openbaar maken van deze informatie. De mogelijkheden daartoe worden momenteel door de Europese Commissie bekeken. Dit zou namelijk met een apart voorstel moeten gebeuren. Het is de verwachting dat hierover 12 april a.s. meer duidelijkheid komt.
Nu de Raad een akkoord heeft bereikt over het delen van belastinginformatie tussen belastingautoriteiten van lidstaten, wordt het Europees Parlement geconsulteerd over de richtlijn. Als het Parlement akkoord gaat met het voorstel en de wijzigingen van de Raad, zal de richtlijn definitief worden aangenomen. Naar verwachting zal dit het geval zijn in mei.
De volgende stap: openbare CBCR
Het aannemen van CBCR tussen belastingautoriteiten is de eerste stap naar openbare CBCR. Alleen wanneer informatie openbaar wordt gemaakt, kan belastingontwijking kritisch gevolgd worden door burgers, journalisten en civil society. Juist nu gebleken is dat de belastingautoriteiten soms onderdeel zijn van het probleem. Er is dan ook kritiek op de geheimhouding die in de richtlijn van toepassing is: “Country by country reporting is an integral piece of the anti-tax avoidance puzzle, but keeping these reports confidential will make it nearly impossible for developing country governments, journalists, or the general public to scrutinize the operations of multinational corporations,” zegt Koen Roovers van de Financial Transparency Coalition. Tove Ryding van het European Network on Debt and Development zegt hierover: “The most recent tax deal between Google and the UK shows us first hand how much scrutiny is levied when we can’t dissect a company’s true obligations, due to a lack of disclosure”.
Een ander omstreden onderwerp is het toepassen van CBCR op bedrijven die geen hoofdkantoor hebben binnen de EU maar er wel opereren. Dit was lang onderwerp van discussie in de Raad en enkele grote lidstaten waren tegen. “If only companies headquartered in the EU are legally required to file reports on a country-by-country basis, the legislation will be much less effective,” aldus Elena Gaita van Transparency International. Uiteindelijk heeft de Raad besloten dat non-EU bedrijven met een dochteronderneming in de EU met een omzet hoger dan €750 miljoen wel rapportageplicht zullen hebben. Als compromis zal deze maatregel pas vanaf 2017 in werking treden.
Tot slot was de omzetgrens een veelbesproken topic. Zoals gezegd zal slechts 10 tot 15% van de in de EU opererende multinationals rapportageplicht krijgen. “This is a clear sign that governments are not hearing the growing demand for tax transparency. Excluding the vast majority of multinational because they don’t meet a high threshold of revenue does not create the transparency we desperately need,” vertelt Aurore Chardonnet van Oxfam International. Door de hoge grens voor rapportageplicht blijft de mogelijkheid om belastingconstructies op te zetten bestaan voor bedrijven met een omzet lager dan €750 miljoen.
Toch is het akkoord in de Raad van Ministers een hoopvol teken. Het akkoord laat zien dat Nederland als EU-voorzitter werk wil maken van een effectievere aanpak van belastingontduiking binnen de EU. Als voorzitter heeft Nederland dit onderwerp op de agenda gezet en de onderhandelingen relatief snel afgerond. Natuurlijk is het delen van informatie tussen belastingautoriteiten lang niet zo controversieel als het openbaren van diezelfde informatie. De echte test komt wanneer het voorstel voor openbare CBCR naar verwachting in april op tafel komt in de Raad. Dan kan Nederland écht laten zien dat het de aanpak van belastingontwijking prioriteit geeft.