Amsterdam, 14 april 2016 – Integriteit en transparantie zijn van belang voor de Nederlandse overheid. “De uitgebreide rapportage [van de verschillende ministeries over het aantal integriteitsschendingen in 2014] geeft aan dat het Rijk integriteit serieus neemt en transparant wil zijn”, dat zei Minister Stef Blok (VVD) van Wonen en Rijksdienst dinsdag in FD. Deze waarden zijn overigens geen “rustig bezit”. 

Aanleiding voor de opmerkingen waren de opgaven over integriteitsschendingen (periode 2009 t/m 2014) van alle ministeries in het kader van een verzoek op grond van de Wet openbaarheid van bestuur door Het Financieele Dagblad. In het totaal was het aantal integriteitsincidenten in 2014 ongeveer 1000. Het aantal gedwongen ontslagen vanwege ernstige integriteitsschendingen bedroeg in datzelfde jaar 121; het aantal disciplinaire straffen 284.

De minister reageerde hierop: “Iedere melding is er een te veel, maar waar gewerkt wordt gaat af en toe iets fout. Vergelijkingen met het buitenland laten overigens ziet dat Nederland goed scoort op het gebied van integriteit.”

Het Rijk heeft een personeelsbestand van ongeveer 109.000 fte, verdeeld over 10 ministeries (exclusief Defensie). Het coördinerend departement van Binnenlandse Zaken meldt dat alle ministeries ‘periodiek programma’s hebben om het integriteitsbewustzijn bij leidinggevenden en medewerkers te ondersteunen’.

Sinds 2009 worden schendingen die betrekking hebben op integer handelen bijgehouden. Daarbij wordt een onderverdeling gehanteerd van negen categorieën die variëren van misdragingen tot diefstal en fraude. Een veelvoorkomende reden van ontslag was een ‘verstoorde werkrelatie’. Ook kwam veel voor het hebben van ‘ongeoorloofde contacten met gedetineerden’, bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (ministerie van Veiligheid en Justitie). Bij die dienst was het aantal ontslagen overigens relatief hoog: 40 in 2014, ofwel een derde van het rijksbrede aantal ontslagen. Eerder schreven wij op onze website al over een vergelijkbaar geval in 2015.

Integriteit is nooit een rustig bezit.

“Integriteit is nooit een rustig bezit, en het is altijd goed om elkaar zo af en toe eens streng in de ogen te kijken. Maar nu zie ik geen aanleiding de bestaande praktijk aan te scherpen. Vorig jaar heb ik de De Gedragscode Integriteit Rijk gepresenteerd,” aldus de minister.

Een belangrijke kanttekening is dat integriteitsschendingen nog vaak onopgemerkt blijven. Uit onderzoek is gebleken dat corrupte medewerkers zich – in tegenstelling tot wat men verwacht – niet op de achtergrond houden. Ze zijn juist erg aanwezig, communicatief, collegiaal en worden gezien als harde werkers. Ook worden integriteitsschendingen niet altijd gemeld, onder andere uit angst voor repercussies. In hoeverre de door FD geanalyseerde cijfers een goed beeld schetsen, valt dus maar te bezien.