Amsterdam, 16 mei 2016 – Vorige week stond in FD op de voorpagina het artikel ‘Big-data-experiment legt onzichtbare criminaliteit bloot’, in dit geval in Rotterdam. Bij het experiment werd via gegevensuitwisseling van overheids- en private instellingen (o.a. OM, financiële partijen en zorgverzekeraars) ‘collectieve intelligentie’ verzameld en geanalyseerd. Bij bestudering van de data kwamen afwijkende patronen aan het licht, die wezen op fraude met uitkeringen, toeslagen, subsidies en zelfs witwassen. 

Annemieke Roobeek, leidinggevende van het experiment in Rotterdam en hoogleraar strategie en transformatiemanagement aan de Nyenrode Business Universiteit, gaf aan dat er sprake is van systeemfraude, waarbij grote groepen mensen ‘stelselmatig de overheid als flappentap gebruiken’. Landelijk coördinerend fraudeofficier Vincent Leenders is enthousiast over het experiment. Het geeft politie en justitie een nieuw wapen in handen in de strijd tegen fraude en witwassen. Volgens hem kan het analyseren en gebruiken van de data plaatsvinden zonder de privacy te schenden.

Het mag daarom misschien niet verbazen dat Nederland, bij monde van minister van der Steur (V&J) tijdens de anti-corruptie top in London vorige week, zich uitsprak voor de inzet van publiek-private informatie uitwisseling partnerships. In deze partnerships komen overheden, toezichthouders, regelgevers en de financiële sector samen, aldus de minister.

Data en corruptie

Ook voor corruptiebestrijding is (big) data van belang. De 2016 Compliance Benchmark van Deloitte beschrijft vanuit het perspectief van compliance officers de trends en ontwikkelingen op het gebied van digitalisering van compliance, data en privacy. “De beschikbaarheid van data en mogelijkheden in ‘datamining’ groeien razendsnel. Bedrijven die niet proactief reageren zullen het afleggen tegen hun concurrenten en zullen een informatieachterstand creëren.”

Verschillende beroepen die zich bezig houden met het opsporen van corruptie en fraude zullen van gedaante veranderen. Zo zegt Leib, de oprichter van NexLP, een bedrijf dat zich bezig houdt met Artificial Intelligence om data-analyse te onderzoeken en bevorderen: “We kunnen compliance afdelingen begeleiden in het stroomlijnen van interne onderzoeken zodat ze binnen enkele uren de belangrijke informatie hebben.” Een studie uit 2013 van twee Oxford-economen, toont dan ook aan dat het beroep van accountants en auditors door digitalisering drastisch zal veranderen: het beroep scoort 0,94 op een schaal van 0 tot 1 (minst bedreigde beroepen – meest bedreigde beroepen).

Als onderzoek dat nu weken of maanden duurt met een druk op de knop geanalyseerd en doorgespit kan worden op een goed doordachte set steekwoorden, scheelt dat tijd, mankracht en dus geld. En gezien de hoeveelheid data die tegenwoordig beschikbaar is, is dit niet zo gek. IBM heeft berekend dat er elke dag 2.5 quintillion (2,500,000,000,000,000,000) bytes aan data gevormd worden, terwijl 90% van alle data in de afgelopen twee jaar is gecreëerd. De verandering is dus al gaande en lijkt onomkeerbaar.

Diep binnenin die data ligt een verhaal besloten. Het is de kunst het verhaal uit die datamassa te destilleren. Hoe gaat dat in z’n werk?

Gebruik data in de praktijk

Er zijn veel manieren waarop data van belang is om fraude en corruptie te bestrijden. Het in de inleiding genoemde experiment is er één van. Een belangrijke aanbeveling van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), is bijvoorbeeld dat landen tools en mechanismen moeten ontwikkelen om de impact van monitoren en follow-up te vergroten, waaronder het verzamelen en vrijgeven van handhavingsdata. Deze data is belang om onder andere te kunnen analyseren en monitoren hoeveel prioriteit Nederland geeft aan de bestrijding van corruptie en of preventie effectief is.

Maar ook in het onderzoeken van meer specifieke zaken is data van belang. “Wanneer men een onderzoek doet naar aandelenfraude, kan prijsbeweging een bruikbare indicator zijn,” zegt Leib in het artikel ‘How artificial intelligence is transforming the legal profession‘. “Aandelenprijzen stijgen en dalen gedurende een handelsdag. Onze analytische database kan uit communicatie tussen handelaren vaststellen wanneer handelaren ‘stock-on-top-of-price-movement’ data bespreken, en dit vergelijken met een prijsstijging op de beurs. Misschien dat de handelaren in kwestie ook nog klantinformatie naar zichzelf gemaild hebben. Door deze verschillende datapunten te vergelijken, kan een patroon ontstaan – een patroon dat anders misschien niet was opgevallen of te indirect zou worden bevonden. Deze patronen zijn bruikbaar voor financiële instellingen om dergelijk gedrag beter te begrijpen en te voorkomen, en ook het verhaal inzichtelijk maken voor toezichthouders en rechters.”

Ook binnen het bedrijfsleven is data een belangrijke tool om trends waar te nemen en preventief te werk te kunnen gaan. Veel bedrijven houden de gegevens van hun compliance programma’s bij, zoals meldingen van schendingen van interne of externe regelgeving en de eventuele follow-up daarvan. Zoals Roland Notermans in zijn blog schrijft: “Dergelijke statistieken kunnen dan worden geanalyseerd op trends en witte vlekken (plekken in de eigen organisatie waar compliance nog niet erg leeft). Ze kunnen ook worden gebruikt om onderling enig competitief element in te brengen (wij willen beter scoren dan andere business units).”

Zo zijn er nog veel meer manieren denkbaar waarop data van belang is voor bestrijding van corruptie in Nederland. TI-NL zal deze ontwikkelingen in de gaten houden en u hierover informeren op onze website.