Amsterdam, 2 mei 2016 – Het fiscale gedrag van internationale bedrijven staat in het middelpunt van de belangstelling. Naast overheden en niet-gouvernementele organisaties, verlangen ook beleggers meer fiscale openheid vanuit ondernemingen. In het licht van de discussie over belastingontwijking en de onthullingen van de Panama Papers, maken zij zich zorgen over het fiscale gedrag van ondernemingen. Zij willen dat bedrijven meer openheid geven hoe zij aan hun fiscale verplichtingen voldoen.

Eumedion, de organisatie van institutionele beleggers, schreef eind 2015 aan beursgenoteerde bedrijven dat zij dit jaar in het bijzonder attent is op transparantie over belastingbeleid en de bijkomende risico’s. Rients Abma, directeur van Eumedion, geeft aan dat er onder beleggers steeds meer onrust is over belastingontwijking.

“Bepaalde vormen van belastingplanning kunnen consequenties hebben voor de waarde van bedrijven, door reputatieschade of een consumentenboycot”, aldus Abma.

Ook bij andere belangrijke partijen in de beleggingswereld, zoals de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) en de Stichting Pensioenfonds ABP, staat het fiscale gedrag van ondernemers hoog op de agenda. Stichting Pensioenfonds ABP waarschuwt dat de behaalde financieel voordelen door agressieve belastingplanning op korte termijn kunnen vervallen door de negatieve gevolgen van reputatieschade op de lange termijn.

Voordelen voor beleggers

Wanneer bedrijven hun fiscaal boekje verder open doen en meer inzicht geven in betaalde belastingen, fiscale doelstellingen, verwachtingen en risico’s, kunnen beleggers zelf hun afwegingen maken als zij aandelen willen kopen, aldus Abma. Hij stelt dat transparantie over het fiscale beleid beleggers in staat stelt zelf deze risico’s af te wegen.

VBDO geeft aan dat het voor duurzame beleggers voorop staat dat een eerlijke afdracht van belasting, de makkelijkste manier is waarop bedrijven bijdragen aan de maatschappelijke ontwikkeling van de landen waarin zij actief zijn. Fiscale openheid is daarvoor de beste garantie. “Optimaal” belasting betalen gaat er bij Giuseppe van der Helm, directeur van de VBDO, niet in:

“De maatschappij is altijd jouw stakeholder en geeft jou een license to operate. Belastingafdracht is wat jij als bedrijf terugdoet voor de maatschappij.”

Ethische beleggers

Multinationals die belasting ontwijken staan niet meer op het ethische aandelenlijstje. Belastingschuwe bedrijven worden tegenwoordig gescreend op hun fiscale moraal, zodat ethische beleggers kunnen overwegen om er niet in te stappen.

Het grootste beursplatform van Groot-Britannie, de FTSE Group, geeft aan dat bedrijven die fanatiek belasting ontwijken, niet meer worden opgenomen in de ethische indexgroep: de FTSE4Good, een onafhankelijke index waarin belasting als een van de aspecten wordt meegenomen door de FTSE4Good beleidscommissie. De indexen van de FTSE4Good zijn belangrijke indices waar ethische fondsen hun portfolio’s uit opbouwen.

Volgens Triodos, in 2009 uitgeroepen tot de duurzaamste bank ter wereld, heerst er optimisme in de markt voor maatschappelijk verantwoord beleggen. Het marktaandeel van maatschappelijk verantwoord beleggen is gegroeid naar 22%. Dit betekent dat er  wereldwijd 13,6 triljoen dollar verantwoord belegd wordt. En dit aandeel blijft groeien. Beleggers blijken steeds meer bereid om rekening te houden met niet-financiële factoren bij hun investeringsbeslissingen. De Europese SRI Studie 2012 , uitgevoerd door het European Sustainable Investment Forum (Eurosif), beschrijft dat strategieën voor maatschappelijk verantwoord investeren harder groeien dan de traditionele beleggingsmarkt. In Nederland is het aandeel iets groter dan gemiddeld: een kwart van de beleggers investeert met een missie.

Behoefte aan country-by-country-reporting

Volgens Eumedion is er een hoopgevende start gemaakt op weg naar meer fiscale transparantie. Zo hebben bijna alle AEX-bedrijven een verklaring opgesteld omtrent hun belastingbeleid. Ook wordt in het gros van de jaarrekeningen het verschil tussen nominale en effectieve belastingdruk toegelicht.

Echter missen ook de institutionele beleggers inzicht in de belastingafdrachten per land. Eumedion, VBDO en de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) zijn allen voorstander van een voorstel van de Europese Commissie dat bedrijven verplicht per land bekend te maken hoeveel winstbelasting zij betalen en hoe die afdracht zich verhoudt tot de activiteiten in het desbetreffende land. ‘Dat is belangrijk want het biedt aandeelhouders inzicht in deze kostenpost bij hun beleggingskeuzes’, aldus de voorman van de particuliere beleggers.

Tot op heden wordt het voorstel van de Europese Commissie, dat al enige tekortkomingen kent, door een aantal lidstaten te verregaand gevonden. Vooral het openbaar maken van de informatie over de belastingbetalingen van multinationale ondernemingen vormt voor enkele lidstaten een struikelblok. Een belangrijke reden hiervoor is dat de landen vinden dat de EU haar onderhandelingspositie ten opzichte van andere landen verliest wanneer het de gegevens openbaar maakt.

De formele onderhandelingen over openbare CBCR zullen deze maand worden geopend. Wel liet Dijsselbloem doorschemeren te betwijfelen dat er een akkoord zal worden gesloten over openbare CBCR tijdens het EU-voorzitterschap van Nederland. Nederland heeft tot eind juni om de kritische lidstaten over te halen in te stemmen met het voorstel voor openbare CBCR.

Noodzaak om fiscaal lek te dichten

Als het fiscale systeem van een land lekken vertoont, is het niet meer eerlijk en effectief. Niet alleen verliest het zijn legitimiteit, maar vooral creëert het een ongelijk speelveld voor ondernemingen en ondernemers die niet mobiel zijn en zich niet fictief kunnen vestigen in een gunstige jurisdictie.

Bij het doeltreffend aanpakken van wereldwijde belastingontwijking is een internationale benadering onontkoombaar. Ten eerste vloeien de problemen primair voort uit het feit dat de fiscale stelsels van verschillende landen niet op elkaar aansluiten. Ten tweede moet iedereen meedoen om de aanpak effectief te laten zijn.

Het is zaak het fiscale lek te dichten, omdat de publieke fondsen nodig zijn om op wereldwijd niveau met de echte uitdagingen om te gaan, zoals ongelijkheid, klimaatverandering en geopolitieke verschuivingen.