Amsterdam, 14 juni 2016 – De Spaanse politie heeft een onderzoek naar corruptie ingesteld op het hoofdkantoor van Banco Santander. Er zijn verdenkingen dat de bank betrokken is bij de witwaspraktijken en belastingontduiking van enkele cliënten. De zaak kwam aan het licht door de Swiss Leaks, waarbij HSBC-medewerker Hervé Falciani in 2008 een lijst met ruim 100.000 vermoedelijke belastingontduikers lekte. Op die lijst stonden ook 659 Spanjaarden met, volgens de Spaanse belastingdienst, in totaal zo’n 6 miljard euro op hun bankrekeningen. Een aantal van deze bankrekeningen zouden lopen bij Banco Santander.

Agenten van de Guardia Civil hebben een onderzoek ingesteld op het hoofdkantoor van Banco Santander in Boadilla del Monte, Madrid, naar aanleiding van het vijfde oordeel van het Nationale Hof en in het kader van het witwasonderzoek bij de Zwitserse bank HSBC. Het onderzoek wordt geleid door het Nationale Hof en de Anti-Corruptie aanklager. De oorsprong van het onderzoek is de enorme belastingontduiking die in 2008 door de ex-werknemer van HSBC Hervé Falciani werd onthuld. De Swiss Leaks, het fraudeschandaal dat begin 2015 aan het licht kwam, is gebaseerd op Falciano’s lijst. Hervé Falciani werkte bij de HSBC bank in Zwitserland toen hij een lijst verzamelde met ruim 100.000 bankrekeningen uit 200 landen, goed voor 75 miljard euro aan belastingfraude.

Substantiële bedragen verstopt op ondoorzichtige rekeningen

Het Nationale Hof in Madrid is momenteel aan het onderzoeken of HSBC haar cliënten heeft geholpen om geld uit illegale bronnen wit te wassen. Volgens de Spaanse krant El Pais stellen bronnen dichtbij de zaak dat veertig individuen of families worden onderzocht. Zij kwamen allen voor op Falciani’s lijst.

Volgens een rapport van ONIF, de Spaanse FIOD en tevens onderdeel van de belastingdienst, zijn er ‘aanwijzingen dat HSBC, ofwel via kantoren in Zwitserland ofwel via kantoren in Spanje of andere landen, Spaanse residenten de mogelijkheid bood om substantiële geldbedragen te verstoppen op “ondoorzichtige” rekeningen. Dat is de concrete aanleiding van het onderzoek op het hoofdkantoor van Santander. De agenten van de Guardia Civil zijn door de rechter bevoegd documentatie te verzamelen over “specifieke bankrekeningen”.

Rechtszaak op grond van illegaal verkregen informatie

Santander zei in een persverklaring dat men “een verzoek had ontvangen tot informatie over de transacties op bepaalde rekeningen tussen verschillende entiteiten”. Hieraan werd toegevoegd dat de bank de autoriteiten alle benodigde medewerking verleent door ze van ‘alle beschikbare informatie te voorzien’. Volgens de Spaanse belastingdienst is er zo’n 6 miljard euro te vinden op de bankrekeningen van die 659 Spanjaarden op de lijst. Hiervan lopen er een aantal bij Santander.

Een groot deel van die 659 genoemde personen heeft hun zaken inmiddels geregeld met de belastingdienst. Een aantal echter besloot rechtszaken te voeren op grond van het feit dat de klokkenluider de informatie illegaal zou hebben verkregen en daarom niet als bewijs kan dienen.

De klokkenluider van SwissLeaks

In Zwitserland werd Falciani veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf wegens industriële spionage, ongeautoriseerde toegang tot gegevens, inbreuk op het handelsgeheim en inbreuk op het bankgeheim. In 2008 vluchtte Falciani na een verhoor in Zwitserland naar Frankrijk. Tijdens een huiszoeking van de Zwitserse autoriteiten in Falciano’s huis in Frankrijk, werden nog meer gegevens, documenten en bestanden ontdekt. Daarop begon de Franse fiscus met het opsporen van Franse HSBC-klanten waarbij ook andere landen in beeld kwamen. Onder meer het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Italië en Griekenland krijgen van de Fransen de documenten en gegevens over hun inwoners die klant zijn bij HSBC.

Omdat hij zich in Frankrijk niet meer veilig voelde, vertrok Falciani in 2012 naar Spanje. Hij wist dat hij daar opgepakt zou worden, aangezien de Zwitsers een internationaal aanhoudingsbevel tegen hem hadden uitgevaardigd, maar uit vrees voor zijn leven prefereerde Falciani een beschermde Spaanse cel. Zijn verwachting werd werkelijkheid en Falciani werd niet lang daarna bij een routinecontrole opgepakt. Gedurende een half jaar lang moest hij de beslissing over zijn uitlevering  afwachten in de Madrileense gevangenis. Spanje verkeerde ondertussen in twijfel: wel uitleveren en zo het onderzoek naar witwaspraktijken bij HSBC hinderen of niet uitleveren en een diplomatieke rel met Zwitserland ontketenen?

Op 8 mei 2013 werd Falciani definitief vrijgelaten. Spanje weigerde zijn uitlevering omdat Falciani het Franse gerecht uiterst belangrijke informatie over illegale, criminele en hoogst verdachte activiteiten had bezorgd. Tot op heden verblijft Falciani nog altijd in Madrid, waar hij een tijd onder bescherming heeft gestaan van een getuigenbeschermingsprogramma van de Verenigde Naties.

Schikking met CEO Santander

Emilio Botín, toenmalige CEO van Santander was de meest prominente Spaanse naam op de lijst, samen met enkele leden van zijn familie. Botín trof eerder al een schikking van 200 miljoen euro met de Spaanse fiscus, goed voor 10 procent van het totale bedrag waar het om zou gaan. Verdere aangiften werden ingetrokken na deze schikking. Volgens de Spaanse krant El Confidencial hield de familie Botin niet alleen 200 miljoen euro verborgen bij HSBC in Zwitserland, maar maakte zij ook gebruik van een netwerk van ondoorzichtige bedrijven in Panama en de Maagdeneilanden. Na Botín’s overlijden in 2014 nam zijn dochter Ana Patricia Botín de bank over. Overigens stond ook zij op de lijst van Falciani.