Amsterdam, 17 juni 2016 – Iedere week schrijft TI-NL over de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving over corruptie en transparantie binnen de EU. Deze week wederom aandacht voor de richtlijn tegen belastingontwijking. Vandaag komt de Raad van Justitie en Binnenlandse Zaken samen om een akkoord te bereiken over de richtlijn tegen belastingontwijking, bestaande uit meerdere onderdelen. Waar eerder de inhoud van het voorstel zelf tot veel discussie leidde, zijn het nu aanvullende eisen van Tsjechië op een ander onderwerp die het aannemen van het pakket onzeker maken.
Vorige maand werd er nog geen akkoord bereikt over het richtlijnvoorstel. De regels voor Controlled Foreign Companies (CFC’s) waren nog onderwerp van discussie. Het ging er vooral om of de regels ook voor intra-EU-situaties zouden gelden. Het voorzitterschap heeft daarom besloten dat er een gedetailleerde definitie zal komen van welke dochterondernemingen onder de CFC-regels zouden moeten vallen. Ook de switch-over bepaling was nog controversieel onder de lidstaten. Omdat dit onderwerp al veel besproken is en er ondanks eerdere afzwakkingen nog geen akkoord over bestaat, zal het voorzitterschap waarschijnlijk de bepaling uit het voorstel halen. EU-officials hebben goede hoop dat zij de laatste discussiepunten vandaag kunnen oplossen.
Minister Dijsselbloem en staatssecretaris Wiebes hebben hard gewerkt om het pakket nog tijdens het voorzitterschap door de Raad heen te loodsen. De richtlijn moet de kroon worden op het EU-voorzitterschap. Nu een overeenstemming tussen de lidstaten dichterbij lijkt te komen, dreigt een Tsjechisch veto roet in het eten te gooien. Het veto van de Tsjechen zal niet over het ontwijken van winstbelasting gaan, zoals in de richtlijn het geval is, maar zou een middel moeten zijn om bij de Commissie af te dwingen dat Tsjechië in staat wordt gesteld btw-fraude aan te pakken met een eigen verleggingsregeling.
Tsjechië wil uitzondering
De Tsjechische minister Andrej Babiš wil graag de aandacht van de EU verleggen van belastingontwijking door bedrijven naar btw-fraude zoals carrouselfraude. Babiš beargumenteert dat deze vorm van fraude grote voordelen geeft voor “organized criminal groups”. Volgens de Europese Commissie kost btw-fraude ook meer dan belastingontwijking door bedrijven: een schatting uit 2013 laat zien dat men €168 miljard aan btw-inkomsten binnen de EU misliep in dat jaar, terwijl belastingontwijking door bedrijven €70 miljard zou hebben gekost. Echter, de Commissie heeft een andere oplossing voor ogen dan de Tsjechen om btw-fraude aan te pakken.
In Tsjechië liep de staat in 2014 €3,4 miljard aan btw-inkomsten mis, 28,5% van de mogelijke btw-inkomsten. “There is a good reason for the Czech Republic to need a bigger stick on taxpayers,” sprak David Marek, chief economist van Deloitte in Praag. Daarom heeft de Tsjechische overheid een systeem opgezet met een centrale digitale database voor verkoopinformatie waarbij verkopers meer informatie moeten aanleveren dan gewoonlijk. Alleen de uiteindelijke gebruikers zouden belasting moeten betalen: een zogenaamde verleggingsregeling. Volgens Babiš zou dit systeem carrouselfraude, de meest voorkomende vorm van btw-fraude, moeten tegengaan. De Commissie vindt deze oplossing echter problematisch in de interne markt aangezien goederen en diensten vrij moeten kunnen circuleren. Het systeem zou de administratieve kosten met 40% verhogen en ook leiden tot andere vormen van fraude. De Commissie wil daarom deze aparte Tsjechische aanpak niet toestaan.
De EU heeft namelijk zelf plannen om btw-fraude effectiever te gaan bestrijden. Ook hier wordt er gebruik gemaakt van een datasysteem, maar hierin worden alle grensoverschrijdende verkooptransacties in opgenomen. Op deze manier kunnen transacties worden vergeleken: wanneer er geen btw in het ene land wordt betaald maar dit wel teruggevraagd wordt in het andere land, kan men dit aanpakken. Het systeem is simpeler dan dat van Tsjechië aangezien er niet bij hoeft worden gehouden wie de uiteindelijke gebruiker is. Ook is dan alles centraal via de EU geregeld en kan de interne markt zo min mogelijk worden verstoord. Het plan is al besproken in de Raad en lijkt op veel steun te kunnen rekenen. Vandaag zal het plan wederom op tafel komen en zal ook de Tsjechische verleggingsregeling als optie worden besproken. Mocht Tsjechië wel de verleggingsregeling willen toepassen, dan moet er een aanpassing gemaakt worden in de EU-wetgeving en daar heeft het unanimiteit in de Raad voor nodig.
Politiek steekspel
Om steun te krijgen voor de uitzondering op de EU-wetgeving, heeft Tsjechië besloten haar veto tegen het pakket maatregelen te gebruiken als onderhandelingsmiddel. In ruil voor het instemmen met de richtlijn wil Tsjechië graag dat het een eigen systeem met verleggingsregeling mag implementeren om btw-fraude aan te pakken. “In May, I very openly informed the Dutch president and all other ministers that in June I will not be able to give my consent to [the] anti-tax avoidance directive on direct taxation until the Commission submits a legislative proposal,” waarin volgens Babiš een uitzondering voor Tsjechië zou moeten staan. “It is my conviction that the package must cover both direct and indirect taxation. I have been very vocal and consistent on this issue and I will persevere ‘till [the] very end.” Deze strategie heeft velen binnen de EU verbaasd: “Never have I seen someone go so far,” aldus een EU-official.
Naar verluidt zou Babiš gefrustreerd zijn dat er na de Panama Papers binnen tien dagen voorstellen lagen om belastingontwijking van bedrijven aan te pakken, maar dat plannen tegen btw-fraude al jaren niet van de grond komen. “Immense political capital has been invested in the fight against corporates and individuals avoiding paying taxes. I want to fight VAT fraud with the same determination and pace,” sprak Babiš eerder. Ondanks het feit dat Tsjechië volgens diplomaten geheel alleen staat in de poging de twee onderwerpen te koppelen, zal het Nederlandse voorzitterschap wel ruimte geven een uitzondering voor Tsjechië te bespreken. Echter hebben EU-officials aangegeven dat zij geen nieuw voorstel kunnen schrijven dat aan de eisen van Babiš voldoet. Het is dus nog maar zeer de vraag of er vandaag een akkoord wordt bereikt over de richtlijn.