Amsterdam, 26 augustus 2016 – De burger is onvoldoende in beeld bij het proces van inbeslagneming van voorwerpen. Dat concludeert Nationale ombudsman Reinier van Zutphen na onderzoek. “Uit ons onderzoek blijkt dat als een voorwerp in beslag genomen is, het daarna voor de burger in een soort zwart gat belandt. Je weet niet waar het voorwerp is en wat ermee gebeurt. Soms is het verkocht of vernietigd zonder dat je dat weet”, aldus Van Zutphen.

Eind 2015 is de Nationale ombudsman een onderzoek gestart naar de uitvoeringspraktijk van inbeslagneming van voorwerpen. Met dit onderzoek wilde de Nationale ombudsman inzicht krijgen in het beslagproces. Hierbij werd bekeken in hoeverre de belangen van burgers, van wie goederen in beslag worden genomen, voldoende worden gewaarborgd. In het onderzoek is in het bijzonder gekeken naar voorwerpen die vaak in beslag worden genomen, zoals auto’s. De ombudsman is in gesprek gegaan met alle instanties die bij het proces betrokken zijn, namelijk de politie, het Openbaar Ministerie en Domeinen Roerende Zaken.

Het onderzoek naar de inbeslagneming

De politie nam in 2015 200.000 voorwerpen in beslag. Dat gebeurde bijvoorbeeld omdat iemand een strafbaar feit had gepleegd, omdat de politie het voorwerp nodig had voor onderzoek of voor het innen van een geldboete. Begin 2016 was er voor bijna 1,5 miljard euro (conservatoir) beslag gelegd. Bij Domeinen waren er meer dan 70.000 inbeslaggenomen voorwerpen opgeslagen.

De Nationale ombudsman ontvangt regelmatig klachten over de uitvoeringspraktijk van de inbeslagname van voorwerpen. Die klachten gaan over de informatieverstrekking aan de burger, de samenwerking tussen de verschillende instanties die bij het beslagproces betrokken zijn en de manier waarop zij omgaan met in beslag genomen voorwerpen.

Aanbevelingen uitvoeringspraktijk inbeslagneming

1. Verbeter de informatieverstrekking
De burger heeft na een inbeslagname geen idee waar het inbeslaggenomen voorwerp is en wat ermee gaat gebeuren. Dit komt doordat hij/zij niet of nauwelijks wordt geïnformeerd. Ook op websites van de betrokken instanties is nauwelijks praktische informatie te vinden. Dit moet beter.

Zorg dat de burger schriftelijk informatie krijgt over zijn rechten en plichten. Daarin staat in ieder geval informatie over:

• waar iemand terecht kan met vragen over het beslag
• het stopzetten van voertuigverplichtingen
• de beklagprocedure bij de rechtbank
• de mogelijkheid tot zekerheidsstelling bij conservatoir beslag.

2. Verbeter de informatie-uitwisseling in de keten
De informatie-uitwisseling tussen de politie, het Openbaar Ministerie en Domeinen (waar de spullen worden opgeslagen) moet beter. “Er is geen registratiesysteem waarin het in beslag genomen voorwerp van begin tot eind gevolgd kan worden, vergelijkbaar met een track-and-trace-systeem bij pakketbezorging. Daardoor is het nu voor de betrokken instanties ook niet altijd duidelijk waar een voorwerp is”, aldus de ombudsman.

3. Verbeter de rechtsbescherming
Als iemand het niet eens is met de inbeslagneming kan hij beklag doen bij de rechtbank. Het doen van beklag betekent  niet dat de beslissing over het beslag door de officier van justitie wordt uitgesteld. Het komt voor dat het voorwerp al is vernietigd of verkocht op het moment dat de rechter een beslissing neemt over het beklag.

Waarborg dat het Openbaar Ministerie snel na een beklag beoordeelt of een voorwerp kan worden teruggegeven. Kan het voorwerp niet worden teruggegeven, dan beoordeelt het Openbaar Ministerie of moet worden gewacht met vernietigen of verkopen van het voorwerp totdat de rechter heeft beslist op het beklag.

De betrokken instanties hebben toegezegd met de aanbevelingen aan de slag te gaan. De Nationale ombudsman blijft met hen in gesprek over de manier waarop de aanbevelingen worden opgevolgd.

Integriteit

Opvallend stil is het rapport over de integriteit van de betrokken ambtenaren in het proces. Zoeken op het woord integriteit of integer levert 4 hits op, waar naast een algemene verwijzing naar een verwijzing van de minister over het belang van een zorgvuldig en integer beslagproces, alleen de volgende passage enige inhoudelijke normering bevat:

“de kwaliteit van de KvI [kennisgeving van inbeslagneming] is nog niet op orde. De ombudsman heeft te vaak gehoord dat een KvI onvolledig of verkeerd is ingevuld. Als de administratie niet deugt, dan kunnen de volgende instanties in de keten daar last van hebben. Een ander punt is dat een onvolledig of onjuist ingevulde KvI (of een onzorgvuldige verslaglegging tijdens het beslagproces in zijn geheel) ook discussies kan opleveren over de integriteit van betrokken medewerkers”.

Juist deze discussie is gezien het onderwerp interessant. De nieuwsberichten waarin de politie in opspraak is (zie bijvoorbeeld: “politiemollen“, de RAMBAM portemonnee test en integriteitsonderzoeken) zijn niet van de lucht. Wanneer de ombudsman het heeft over voorwerpen die in een “zwart gat” belanden, rijst de vraag door wie er geprofiteerd wordt van dergelijke verdwijningen. Zeker gezien het feit dat het vaak gaat om waardevolle goederen zou het goed zijn de integriteit van het proces te waarborgen.

Het hele onderzoek leest u hier.