Amsterdam, 8 augustus 2016 – De Britse autoriteiten onderzoeken mogelijke fraude, omkoping en corruptie rond de verkoop van commerciële vliegtuigen bij de Europese vliegtuigbouwer Airbus. De Britse anti-corruptieautoriteit, ofwel het zogeheten Serious Fraud Office (SFO), heeft een onderzoek gelanceerd bij het beursgenoteerde concern, aldus Airbus zelf in een persbericht gisteren. Airbus Group geeft aan mee te werken aan het onderzoek.

De aanleiding van het onderzoek ingesteld bij Airbus is ernstige twijfel over declaraties en betalingen aan externe bemiddelaars die zijn ingezet bij onderhandelingen over orders voor commerciële toestellen binnen de burgerluchtvaart.

In het begin van dit jaar heeft de Britse maar ook de Franse en Duitse regering de verstrekking van exportkredieten van de overheid aan Airbus al gestaakt vanwege de onduidelijke transacties met externe intermediairs. Rolls-Royce, de motorfabrikant voor zowel Airbus als Boeing, is ook betrokken bij een SFO-onderzoek. Rolls-Royce kwam als één van de mogelijke betrokken bedrijven naar voren in het Unaoil schandaal.

Werken met tussenpersonen

In haar proefschrift over corruptie-risico’s bij werken met agenten, schrijft Sujatha Iyer, oud-bestuurslid van Transparency International Nederland, dat veel bedrijven en organisaties staan onder toenemende druk om targets te behalen van hun investeerders en eigenaren, en om hun financiële prestaties te verbeteren. Om te overleven in de complexe en zeer competitieve realiteit van vandaag, moeten bedrijven internationaal zaken doen en mogelijkheden buiten hun landsgrenzen benutten.

Meestal gebruiken bedrijven die in opkomende markten opereren ‘gespecialiseerde lokale agenten en tussenpersonen’. Een tussenpersoon is een agent die bemiddelt in het proces tussen koper en verkoper. Soms gebruiken bedrijven tussenpersonen omdat ze dat verkiezen, soms omdat ze geen eigen lokale aanwezigheid hebben in dat land en kennis van de systemen en procedures ontberen, en soms omdat het op grond van lokale regelgeving verplicht is.

Er zijn voordelen aan het gebruik van tussenpersonen. Zij maken het mogelijk dat een bedrijf zonder het opzetten van een kantoor toch voet aan de grond kan krijgen, hebben kennis van lokale gebruiken, regelgeving en de markt. Met name in India en China wordt het gebruik van tussenpersonen gezien als “key ingredient” tot succes. “Het gebruik van tussenpersonen is een van de meest gebruikte strategieën om binnen te glippen in de wereld van de grote internationale business transacties.”

Zware tijden voor Airbus

Het zijn zware tijden voor de vliegtuigbouwer. Vorige maand heeft het bedrijf cijfers gepubliceerd waaruit bleek dat ze minder dan de helft van het aantal zaken deed dan het jaar ervoor. Kort daarna maakte Airbus bekend dat het de komende jaren veel minder A380-toestellen zal bouwen, het vlaggenschip van de vliegtuigbouwer. Waren er in 2015 nog 27 van deze toestellen gebouwd, zullen dit in 2018 slechts 12 exemplaren zijn.

Door de onzekere staat waarin de wereldeconomie verkeert, de vertraagde economische groei in China en de Brexit is het aantal orders van de A380-toestellen teruggelopen. Ook ondervinden de viermotorige toestellen toenemende concurrentie van nieuwe modellen met slechts twee motoren, die efficiënter kunnen vliegen.

Due diligence naar een hoger niveau

Tussenpersonen kunnen een bron van mogelijke aansprakelijkheid voor bedrijven zijn, zeker wanneer zij in strijd handelen met anti-corruptie wetgeving. Om zich hiertegen te beschermen, moeten zij zogenaamde adequate maatregelen (“adequate measures“) getroffen hebben om te voorkomen dat zij deelnemen aan corrupte transacties. Bedrijven moeten bijvoorbeeld (kunnen aantonen dat zij) een diepgaand onderzoek uitgevoerd hebben naar de tussenpersoon voordat zij met hen in zee gaan: due diligence.

Door eerdere onrust van externe agenten in uiteenlopende sectoren, is de wetgeving rondom omkoping – van oorsprong ontwikkeld in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk -aangescherpt. Bedrijven moeten hierdoor hun due diligence procedures naar een hoger niveau tillen om aan hun verplichtingen te voldoen. Immers, op het moment dat een deal bijna rond is, kan een bedrijf wel eens een beslissing nemen waarvan het later spijt heeft. Naast een stevige due dilligence procedure is het belangrijk om deze te monitoren en te handhaven.