Amsterdam, 12 oktober 2016 – Volgens RTL Nieuws is in de jaren ’70 een geheime compensatiedeal gemaakt voor het staatshoofd, omdat dat vermogensbelasting moest gaan betalen over het privévermogen. Documenten uit de jaren 1969-1973 gevonden in het Nationaal Archief zouden uitwijzen dat er niet transparant is gehandeld.

Compensatiedeal voor rendement op privé-vermogen

De Nederlandse staat zou sinds 1973 alle kosten betalen die samenhangen met de koninklijke functie. Over het rendement op het privé-vermogen moest het koningshuis belasting gaan betalen. Volgens RTL is destijds in het geheim afgesproken dat de Oranjes daarvoor zouden worden gecompenseerd. Het zou indertijd zijn gegaan om een bedrag van 150.000 tot 200.000 gulden. De regeling is naar verluidt nog altijd van kracht en dat bedrag zou inmiddels dus flink zijn opgelopen, waardoor na koningin Juliana ook haar troonopvolgers Beatrix en Willem-Alexander hebben kunnen profiteren van de compensatiedeal.

Kamer wil opheldering

De Tweede Kamer heeft in het verleden al vaker gesproken over de belastingen in het koningshuis. Vorig jaar nog sprak de Kamer uit dat de Koning ook ‘gewoon belasting moest gaan betalen’. Premier Rutte voelde daar echter niets voor.

PVDA

Naar aanleiding van de berichtgeving van RTL willen veel Kamerleden opheldering over de zogenoemde geheime compensatiedeal. PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt noemt de compensatiedeal “ongehoord brutaal” en wil dat de regeling direct wordt stopgezet. “Cadeautjes aan de koning, terwijl de gewone man wel belasting betaalt, zijn onacceptabel”, aldus Recourt. Hij wil niet alleen dat premier Rutte inzicht geeft in de regeling, maar vindt ook dat de koning meer belasting moet gaan betalen.

“Behandel de koning fiscaal zoals elke andere Nederlander. Nu betaalt de koning alleen belasting over zijn privévermogen, maar wat mij betreft gaat hij ook gewoon successiebelasting en inkomstenbelasting betalen”, stelt Recourt.

PVV

Ook PVV-leider Geert Wilders vindt dat het koninklijk huis meer belasting moet betalen. “Het zou het koninklijk huis sieren als ze gewoon belasting zouden betalen. En geheime deals zit ik al helemaal niet op te wachten”, aldus Wilders.

SP

SP-woordvoerder Van Raak vindt niet alleen dat de Oranjes meer belasting zouden moeten betalen maar stelt tegenover RTL zelfs dat het geld dat de Oranjes onterecht hebben ontvangen door deze compensatiedeal, in mindering moet worden gebracht op hun inkomen.

D66

D66-leider Alexander Pechtold wil een onderzoek hoe dit zo gekomen is en is in de veronderstelling dat dit niet is uit te leggen. “Ik doe nu tien jaar de begroting koningshuis. Meestal was dat vrij saai, maar nu blijkt keer op keer dat de vermeende transparantie toch niet zo transparant blijkt te zijn”, aldus Pechtold.

ChristenUnie

Ook ChristenUnie willen opheldering over de kwestie. ChristenUnie-leider Gert Jan Segers wil eerst de feiten op tafel hebben voordat conclusies kunnen worden getrokken.

“Het heeft er alle schijn van dat hier niet transparant is gehandeld. Ik wil dat de feiten nog voor de begrotingsbehandeling over twee weken op tafel liggen. Als blijkt dat deze regeling onrechtvaardig is moet deze aangepast worden”, aldus Segers.

VVD

VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra wil dat eerst de feiten boven tafel komen “voordat we conclusies trekken”. Hij geeft aan het terecht te vinden dat er vragen over de kwestie worden gesteld en verwacht een “helder antwoord” van het kabinet.

CDA

Net als VVD fractie-voorzitter Zijlstra vindt ook CDA-leider Sybrand Buma het niet logisch dat de koning meer belasting moet gaan betalen. “We hebben het systeem dat de koning geen belasting aan zichzelf betaalt, omdat het salaris dan moet worden aangevuld om het systeem te laten werken. Het koningschap is een belangrijke waarde in Nederland”, aldus Buma.

Premier Mark Rutte wil op dit moment nog niet inhoudelijk reageren op de kwestie. “We gaan het eerst uitzoeken. Daarna informeer ik per brief de Kamer”, aldus premier Rutte.

Nieuw stelsel voor financiële verhoudingen

In een reactie benadrukt de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) dat er in 1972 een volledig nieuw stelsel is gekomen voor de financiële verhoudingen tussen het Rijk en het Koninklijk Huis, welke is gebaseerd op de volgende elementen:

1. De Grondwet beperkt de belastingvrijstelling, deze heeft niet langer betrekking op het privévermogen en privé-inkomen. Dat betekent dat er voortaan bijvoorbeeld vermogensbelasting en inkomstenbelasting over eventueel aandelenbezit verschuldigd is.
2. De bedragen van het inkomen worden niet langer door een wijziging van de Grondwet geregeld maar door een afzonderlijke wet. Dit werd de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (WFSKH);
3. De WFSKH voorziet in uitkeringen aan een aantal leden van het Koninklijk Huis, bestaande uit een inkomensbestanddeel en een bestanddeel voor personeel en materiële kosten. Voor deze uitkeringen geldt sindsdien (op grond van die wet)  een automatische aanpassing aan de loon- en prijsontwikkeling. Ook regelt de WFSKH de terbeschikkingstelling van paleizen. Tegelijkertijd zijn inkomsten voor Koningin Juliana (en later Koningin Beatrix en Koning Willem-Alexander) uit het Kroondomein komen te vervallen.
4. Functionele kosten die samenhangen met het Koningschap komen voortaan ten laste van de rijksbegroting en vallen daarmee onder ministeriële verantwoordelijkheid. Dit is de begroting van de Koning.
5. De voorbereiding van het wetsvoorstel en de behandeling in de Kamer hebben meerdere jaren in beslag genomen, waarbij diverse departementen en diensten zijn betrokken. Beide Kamers hebben de wet destijds goedgekeurd.

De RVD wijst erop dat de voorbereiding van deze wet en de behandeling in de Kamer meerdere jaren in beslag hebben genomen, waarbij diverse departementen en diensten betrokken waren. Beide Kamers hebben de wet goedgekeurd, onderstreept de RVD. De reactie van RVD wekt de indruk dat de beide Kamers volledig op de hoogte zouden moeten zijn. Uit de reactie van de Kamerleden blijkt echter het tegenovergestelde waar te zijn. Wat betreft de documenten uit het Nationaal Archief, die zegt het RVD niet te kennen en daarop dus ook niet te kunnen reageren.