Amsterdam, 9 december 2016 – In de strijd tegen klimaatverandering worden duurzame bronnen van energie steeds belangrijker. Fossiele brandstofbedrijven proberen deze omslag te verhinderen, bijvoorbeeld door politieke invloed te kopen. Echter, ook de productie van energie uit andere bronnen kan gevoelig zijn voor corruptie. Een van de meest duidelijke voorbeelden hiervan is de constructie van enorme dammen om energie op te wekken uit waterkracht, zoals bijvoorbeeld de Inga 3 dam in de Democratische Republiek van Congo (DRC).

Het bouwen van megadammen was aan het begin van dit millennium een stuk minder populair door de vele problemen met sociale en ecologische verwoesting die aan het licht kwamen. Sinds enkele jaren zijn deze waterkracht projecten echter weer populair geworden. Landen als India, China, en Brazilië hebben veel in dammen geïnvesteerd om duurzame energie op te wekken, zo ook de Democratische Republiek van Congo (DRC).

De bouw van grote dammen blijken zeer geschikt voor corrupte praktijken omdat het veel investeringen vooraf vereist, waardoor ambtenaren gemakkelijk een deel in eigen zak kunnen steken. Dit valt op te maken uit statistieken waaruit blijkt dat de constructie van dammen gemiddeld 96% duurder en 44% langer dan gepland uitvallen. De uiteindelijke constructies zijn vaak rampzalig voor het ecologische systeem en zorgen ervoor dat duizenden bewoners moeten verhuizen omdat het waterreservoir op hun land komt. Daarnaast zijn de dammen vaak niet zo effectief als van tevoren wordt gemeld. Zo draaien twee dammen van de eerdere Inga 1 en Inga 2 projecten in de DRC maar op 40% van hun capaciteit.

Het Inga 3 Project

Het Inga 3 project is de eerste stap in het Grand Inga Hydropower Project. Volgens de ontwikkelaars is dit project nodig voor de ontwikkeling van de DRC en Afrika, met het vooruitzicht dat het elektriciteit voor 40% van het hele continent zou kunnen leveren. Dit is ongeveer evenveel als 20 grote kernenergiecentrales. Het land heeft energie en inkomsten nodig, en de dam wordt als noodzakelijk gezien om dit te leveren. Binnen vijf jaar zou de Inga 3 dam energie kunnen leveren.

De ecologische en sociale implicaties van het project zullen echter enorm zijn. Ongeveer 35.000 mensen worden genoodzaakt te verhuizen, en het zou de vispopulatie in de rivier – een bron van voedsel en ecologische diversiteit – enorm beïnvloeden. Volgens de organisatie International Rivers is er geen evaluatie gedaan om de gevolgen in kaart te brengen, en is er geen plan om de bevolking op een andere plek te vestigen. Ook stellen ze dat de opgewekte energie niet naar de Congolezen zal gaan, waarvan meer dan 90% geen toegang tot elektriciteit heeft. In plaats daarvan zal de energie worden geëxporteerd naar omliggende landen.

In 2013 en 2014 werd bekend dat de African Development Bank en de World Bank samen het 14 miljard dollar kostende project zouden steunen met 141 miljoen dollar. Inmiddels heeft de World Bank miljoenen dollars aan steun ingetrokken met de verklaring dat de overheid het project “in een andere strategische richting heeft genomen dan eerder afgesproken”.

Corruptie in de DRC

De DRC staat bekend als een corrupt land met een zwakke regering die de armoede en instabiliteit in het land niet weet op te lossen. President Kabila heeft meermaals verklaard de corruptie aan te willen pakken. Het land heeft sterke wetgeving tegen corruptie, maar dit wordt niet uitgevoerd. De anti-corruptie organisatie wordt vaak gebruikt voor politieke doeleinden en is geen autonoom opererend orgaan dat de macht controleert.

Het land scoort als 147^ste uit alle 168 landen in de Corruption Perception Index erg laag, met 22 uit de 100 punten. Ook heeft het een erg lage score in de Controle van Corruptie categorie, waar het tot de laagste 3% behoort.

Hoe om te gaan met klimaatverandering?

Klimaatverandering is misschien wel de grootste uitdaging waar we ooit mee zijn geconfronteerd. Het kost enorm veel om het te kunnen voorkomen en er adequaat op te kunnen reageren. Dit betekent ook dat er mogelijkheden zijn voor corruptie. Het maken van grote dammen is inefficiënt, destructief voor ecosystemen, en trekt corruptie aan door de hoge kosten van zulke projecten. Gelukkig zijn er al tal van alternatieven: wind- en zonne-energie, en geothermische bronnen zijn ook duurzaam en met minder schadelijke gevolgen. Ook is het mogelijk om energie uit waterkracht te halen zonder het gebruik van dammen. Een andere optie is het focussen op energie efficiëntie, zodat we minder energie hoeven te produceren. Zulke andere methodes om energie op te wekken zouden nog steeds duurzaam zijn voor het milieu, maar met minder kans op grootschalige corruptie.

Door Gabriëlle Smith