Amsterdam, 5 december 2016 – Na de veroordeling van voetballer Messi voor belastingfraude in juli van dit jaar heeft de voetbalwereld het volgende belastingschandaal. Cristiano Ronaldo zou via verschillende trucs en constructies tientallen miljoenen euros hebben bespaard, zo blijkt uit de Football Leaks. Belastingontwijking of belastingontduiking? De Spaanse autoriteiten doen onderzoek. De berichtgeving hierover komt van het European Investigative Collaborations (ECI), een samenwerkingsverband van onderzoeksjournalisten waar onder meer NRC aan deelneemt.

Het vermoeden is dat Ronaldo in ieder geval 63,5 miljoen euros aan belasting zou hebben ontweken, zo niet ontdoken. Dat blijkt uit onderzoek van ECI op basis van de zogenaamde Football Leaks. Dit klokkenluidersplatform heeft de afgelopen maanden 1,9 terabyte digitale data aan het Duitse weekblad Der Spiegel ter beschikking gesteld. Deze onvoorstelbare hoeveelheid aan digitale data (18,6 miljoenen documenten) is qua omvang ongeveer gelijk aan 500.000 bijbels en daarmee de grootste verzameling gelekte data in de geschiedenis van het voetbal. Teveel voor Der Spiegel om allemaal zelf te analyseren. Daarom hebben de Duitse journalisten besloten om het ECI in te schakelen. Zestig journalisten van twaalf Europese media-organisaties hebben vervolgens de afgelopen dagen de eerste bevindingen gepubliceerd.

Football Leaks en Cristiano Ronaldo’s wegsluispraktijken

De gelekte data bevatten onder andere digitale kopieën van de contracten van tientallen Nederlandse topvoetballers. De meest spraakmakende analyse is echter gebaseerd op documenten die de details achter het verdienmodel van de Portugese superster Cristiano Ronaldo laten zien. Hierbij hoort met name een structuur van financiële trucs en constructies die ervoor zorgt dat de Portugese stervoetballer zo min mogelijk belasting hoeft af te dragen over zijn inkomsten. Op een speciaal voor Football Leaks ingericht digitaal dossier heeft NRC naast een grondige analyse ook een leerzaam geanimeerd overzicht van Ronaldo’s wegsluispraktijken gepubliceerd. We vatten de hoogtepunten hieronder kort samen.

Beeldrechten, Maagdeneilanden en de Lex Beckham

De constructies zijn niet opgezet voor het salaris dat Ronaldo bij zijn club Real Madrid verdient (circa 38 miljoen euro), maar voor de beeldrechten waarmee hij elk jaar ook tientallen miljoenen opstrijkt. Dit bijvoorbeeld door op te treden voor campagnes van multinationals als Toyota, Emirates, Nike en Unilever. Geld verdiend met de marketing van beeldrechten zijn in principe natuurlijk ook ‘gewoon’ belastbaar inkomen.

Maar hier beginnen de trucjes, want Ronaldo heeft zijn beeldrechten verkocht aan een bedrijf dat gevestigd is op de Maagdeneilanden (Tollin Associates), velen bekend als offshore belastingparadijs. Tollin betaalt vervolgens op basis van plaatselijke regelgeving geen vennootschapsbelasting. Het bedrijf zorgt via tussenkomst van een Iers marketingbedrijf voor de exploitatie van de rechten. Die opbrengsten gaan weer rechtstreeks naar een Zwitserse bankrekening van Ronaldo. Voor de jaren 2009 tot en met 2014 zou dit volgens de Football Leaks een totaalbedrag van 75 miljoen euro betreffen.

Ronaldo en de UBO problematiek

Uit de Football Leaks blijkt dat Ronaldo deze bij Tollin gestalde opbrengsten voor de Spaanse fiscus verborgen houdt door er geen melding van te maken op zijn belastingaangifte. Het geld is immers van Tollin, zo luidt de redenering. In 2014 maakt Ronaldo opeens wel gedeeltelijk melding van de marketinginkomsten die via de Maagdeneilanden op zijn rekening in Zwitserland terecht komen. Hij geeft echter maar een fractie van het totaalbedrag aan.

De Spaanse autoriteiten doen hier onderzoek naar en komen uiteindelijk tot de conclusie dat ze Ronaldo niet als eigenaar van Tollin beschouwen, ondanks dat alles erop wijst dat geen ander dan Ronaldo de uiteindelijke belanghebbende (‘ultimate beneficial owner’, oftewel ‘UBO’) achter deze constructie is. Football Leaks laat zien dat de adviserende advocaten die achter de constructie zitten opgelucht zijn: “We hebben het gered […] Goddank.” Ronaldo en zijn adviseurs hebben vooralsnog geluk.

Financiële constructies tot in de toekomst

Met ingang van 2015 eindigt vervolgens de overgangsperiode van de inmiddels ingetrokken Lex Beckham. Deze wet was ooit bedoeld om top-wetenschappers en belangrijke zakenmensen, zoals de Engelse stervoetballer en model David Beckham, naar Spanje te lokken met een laag belastingtarief. In 2010 draaide de nieuwe socialistische regering de wet terug, met een overgangsperiode tot 2015. Op basis van deze wet hoefde Ronaldo in Spanje maar 25% belasting te betalen, en ook nog alleen over de marketinginkomsten van zijn beeldrechten op de Spaanse markt. Dat betekent dat Ronaldo vanaf 2015 over de inkomsten van al zijn beeldrechten belasting zal moeten afdragen, waar dan ook in de wereld.

Om dit te voorkomen wordt er een nieuwe truc bedacht. In december 2014 verkoopt de stervoetballer zijn beeldrechten voor de komende zes jaar tot 2020 alvast van tevoren aan twee brievenbusbedrijven op de Maagdeneilanden voor een totaalbedrag van 75 miljoen euro. Het idee is dat op deze manier de inkomsten nog in het jaar 2014, dus voor afloop van de overgangsperiode, kunnen worden geadministreerd en als zodanig worden aangegeven. Van dit totaalbedrag vermeldt hij echter maar een klein deel in zijn belastingaangifte, namelijk de marketinginkomsten op de Spaanse markt, in totaal 11,5 miljoen euro. Het grootste gedeelte van 75 miljoen euro (63,5 miljoen) gaf hij dus niet op aan de Spaanse fiscus, blijkt uit de Football Leaks.

Onderzoek Spaanse autoriteiten naar belastingontduiking

Sommige financiële experts noemen dit ‘legitimate aggressive tax planning’, anderen hebben hun twijfels bij de wettigheid van de route die Ronaldo heeft gekozen – of die zijn adviseurs voor hem hebben bedacht. Dit blijkt uit citaten van experts op het gebied van belastingconstructies en sport die NRC heeft gesproken. “Hij had dit niet in 2014 moeten mogen opgeven. Ik kan me niet voorstellen dat er een belastingdienst is die zoiets toestaat.” En meer algemeen: “Bij constructies met een belastingparadijs als de Maagdeneilanden moeten bij alle belastinginspecteurs de alarmbellen rinkelen.”

Tot de twijfelaars behoren de Spaanse autoriteiten die op dit moment onderzoek doen en nog geen commentaar willen geven. Het bedrijf van Ronaldo op de Maagdeneilanden is overigens in hetzelfde kantoorpand gevestigd als een bedrijf dat in handen is van een Nieuw-Zeelandse trust waarvan wederom het gezin van voormalig Real Madrid coach José Mourinho de begunstigde is. Dezelfde Mourinho, inmiddels actief bij Manchester United, heeft onlangs een belasting-naheffing en boetes ter hoogte van 5,8 miljoen euro gekregen van de Spaanse autoriteiten.

Moraliteit in een miljardenbusiness?

Dat het ook anders kan bewijst de vader van de Noorse voetballer Marten Ødegaard. Dit grote 17-jarige talent voetbalt sinds begin 2015 bij Read Madrid. Uit de Football Leaks blijkt dat zijn vader door adviseurs werd benaderd met het aanbod om via een offshore belastingparadijs een fiscaal ‘aantrekkelijke’ constructie op te zetten. “Hij zal hoe dan ook veel geld verdienen”, schreef hij volgens de Spaanse krant El Mundo over zijn zoon, “dus is het een morele vraag hoe hard hij moet proberen zijn belasting omlaag te krijgen, terwijl andere mensen veel moeite hebben om hun rekeningen te betalen.”